Ένα από τα βασικά ερωτήματα που τίθενται, είναι γιατί έχουμε ανεργία και πως η ανεργία θα υποχωρήσει. Γιατί η Ελλάδα χάνει κάθε μέρα το πλούτο που θα παρήγαγαν 2.000.000 άνεργοι, έλληνες και ξένοι; Τι ισχυρίζονται λοιπόν πάνω σε αυτό το θέμα οι ημεδαποί νεοφιλελεύθεροι οικονομολόγοι φωστήρες της ΝΔ, του Πασόκ, του Ποταμιού, της Δημάρ και οι ευρωπαίοι νεοφιλελεύθεροι.
Το θεμελιώδες επιχείρημα τους είναι ότι για την ανεργία φταίνε οι άνεργοι. Ναι, αυτό πιστεύουν και μην εκπλήσσεσθε, ασχέτως αν πολλοί από αυτούς δεν το γνωρίζουν. Όσο και να φαίνεται παράδοξο αυτό το επιχείρημα συνιστά τον ακρογωνιαίο λίθο της Ευρωζώνης. Το εργατικό δυναμικό ευθύνεται για την ανεργία.
Πως γίνεται αυτό; Παρακολουθήστε βήμα-βήμα και όσο πιο απλά γίνεται την αλληλουχία των επιχειρημάτων και των σκέψεων τους.
Ας υποθέσουμε ότι η οικονομία είναι σε πλήρη απασχόληση. Αιφνιδίως όμως η ζήτηση μειώνεται, οι δαπάνες μειώνονται. Αφού οι δαπάνες μειώνονται, τότε η παραγωγή που ήταν στο επίπεδο της πλήρους απασχόλησης, θα πωληθεί ως το σημείο εκείνο, που θα ανταποκρίνεται στη νέα μειωμένη ζήτηση. Ένα μέρος της παραγωγής θα μείνει απούλητο στα ράφια. Έχοντας όμως παραμείνει στα ράφια απούλητη παραγωγή, οι επιχειρήσεις άρον-άρον ρίχνουν τις τιμές, για να απαλλαγούν από τα ανεπιθύμητα αποθέματα.
Αφού πέφτουν οι τιμές τι γίνεται; Αφού οι τιμές πέφτουν οι πραγματικοί μισθοί αυξάνονται. Οι μισθωτοί και οι εργάτες έχουν μεγαλύτερους πραγματικούς μισθούς. Μπορούν να αγοράσουν πιο πολλά προϊόντα.
Από την άλλη μεριά όμως οι επιχειρήσεις έχουν να πληρώσουν μεγαλύτερους μισθούς με μειωμένη παραγωγή, και κατά συνέπεια μειώνουν την ζήτηση για εργάτες και όχι μόνον αυτό, αλλά απολύουν εργάτες. Αλλά αφού οι πραγματικοί μισθοί έχουν αυξηθεί, η προσφορά εργασίας αυξάνεται. Με άλλα λόγια η ζήτηση για εργασία μειώνεται από πλευράς επιχειρήσεων και από την μεριά των εργατών η προσφορά εργασίας αυξάνεται.
Πως θα επανέλθουμε πάλι στην πλήρη απασχόληση; Είναι απλό. Αν οι μισθοί μειωθούν, τότε οι επιχειρήσεις πάλι θα προσλάβουν όλους τους άνεργους, που έμειναν εκτός εργασίας από την πτώση της ζήτησης, και αν παρ’ ελπίδα υπάρξουν πάλι άνεργοι, τότε αυτοί είναι άνεργοι από δική τους επιλογή.
Αποκλείεται στον καπιταλισμό να υπάρξει μόνιμη θεαματική υποαπασχόληση μας λένε. Η ανεργία είναι θέμα της εργατικής τάξης. Απλά δεν θέλει να δουλέψει με χαμηλότερα μεροκάματα, που στο τέλος-τέλος αντανακλούν πραγματική αγοραστική δύναμη.
Άρα δεν φταίνε οι εργοδότες, ή οι τράπεζες ή το κράτος για την ανεργία, αλλά οι εργαζόμενοι. Οι άνεργοι είναι άνεργοι γιατί αυτοί το θέλουν.
Αλλά δεν τελειώσαμε εδώ, έχουμε άλλον ένα ισχυρισμό. Υποθέσαμε στην αρχή ότι είχαμε μια αιφνίδια πτώση της ζήτησης, για να εκδηλωθεί κρίση, μείωση του εισοδήματος και ανεργία. Που πήγε αυτό το χρήμα; Γιατί αιφνιδίως έφυγε από την παραγωγή και αποταμιεύτηκε; Πως θα επιστρέψει στην παραγωγή; Κοιτάξτε την σοφία των νεοφιλελευθέρων. Καθώς οι μισθοί μειώνονται, οι επιχειρήσεις θα χρειάζονται λιγότερο χρήμα για την λειτουργία των επιχειρήσεων τους. Το περισσευούμενο χρήμα θα το χρησιμοποιήσουν να αγοράσουν μετοχές και ομόλογα που θα ανέβει η τιμή τους. Έτσι όμως το επιτόκιο θα πέσει. Αλλά αν πέσει το επιτόκιο τότε ανοίγονται νέες επενδυτικές ευκαιρίες και το χρήμα θα επιστρέψει στην επενδυτική ζήτηση.
Όλη η αποτελεσματική ζήτηση θα αποκατασταθεί στο επίπεδο της πλήρους απασχόλησης, με τιμές, επιτόκιο, ονομαστικούς μισθούς χαμηλότερους, και πραγματικούς μισθούς ανεπηρέαστους.
Θαυμάζει κάνεις το αιώνιο καπιταλιστικό μοντέλο, την νευτώνια βάση του, την σύλληψη αίτιου και αιτιατού, την προβλεπτικότητα του υποδείγματος, την αιώνια αλήθεια, ότι είναι η φύση των πραγμάτων τέτοια που θέλει το μεγαλύτερο μέρος της ανθρωπότητας σε φτώχεια. Είναι νομός!
Εδώ τελειώσαμε. Ειλικρινά σας λέω αυτή είναι η ΕΕ, και όποιος δεν συμφωνεί ας μου το πει. Αυτή είναι η ευρωζώνη. Έχουμε ανεργία γιατί οι εργαζόμενοι την επιθυμούν.
Κλειδί της ανάπτυξης στην Ευρώπη είναι οι ευέλικτοι χαμηλοί μισθοί. Χωρίς ευέλικτους προς τα κάτω μισθούς η ανεργία θα είναι μόνιμο φαινόμενο σε κάθε χώρα.
Άρα προϋπόθεση της ανάπτυξης είναι οι χαμηλοί μισθοί. Αυτά που λένε για δαπάνες οικονομικής ανάπτυξης, διάφοροι μεγαλόσχημοι, δυστυχώς και επίσημοι του Σύριζα, δείχνουν απλά την αγνοία τους για το θέμα.
Δεν απαιτούνται δαπάνες για την ανάπτυξη αλλά χαμηλοί μισθοί στην ΕΕ. Το ευρώ είναι ουδέτερο, δεν επηρεάζει την πραγματική οικονομία, και κατά συνέπεια ένα μέρος του πληθυσμού θα πρέπει να είναι πάντα άνεργο για να μην υπάρχει πληθωρισμός.
Από την επιστήμη όμως γνωρίζουμε, και από την εφαρμογή αυτής της γνώσης, ότι οι δημοσιονομικές δαπάνες για την αύξηση της ζήτησης, η ύπαρξη του νομίσματος των επικυρίαρχων κρατών και οι παρεμβατικές νομισματικές πολιτικές για την μείωση των επιτοκίων είναι οι μόνες πολιτικές οικονομικής ανάπτυξης, αύξησης του ΑΕΠ και μείωσης της ανεργίας. Η αντιμετώπιση της ύφεσης του μεσοπόλεμου και η οικονομική ανάπτυξη όλου του κόσμου, της Ελλάδος και της Ευρώπης μετά τον πόλεμο, στηρίχτηκε σε αυτές και μόνο τις πολιτικές και όχι στα χαμηλά μεροκάματα του Λαού.
Αντίθετα οι πολιτικές των νεοφιλελεύθερων είναι αυτές που ευθύνονται για πόλεμους, κοινωνικές εντάσεις, για μακροχρόνιες υφέσεις τον 19ο αιώνα, στο πρώτο τρίτο του 20ου αιώνα, στο τέλος του και για την ύφεση που τώρα βιώνουμε και για την οποία λέξη δεν λένε πότε ίσως τελειώσει. Δεν διακινδυνεύουν πρόβλεψη.
Μέσα σε αυτό το θεμελιώδες πλαίσιο η Κυβέρνηση διαπραγματεύεται. Χωρίς να θέλω ούτε μια στιγμή να θίξω τις προθέσεις του Πρωθυπουργού και της Κυβέρνησης, φοβάμαι ότι όποια συμφωνία φέρει, θα είναι ίσως λιγότερο κακή από ότι ίσως έφερνε η προηγούμενη συγκυβέρνηση, αλλά δεν θα παύει να μην είναι συμφωνία προς μια κατεύθυνση που ούτε την παραγωγή θα αυξήσει αλλά μάλλον θα την μειώσει και που την ανεργία θα την αυξήσει. Οδηγούμεθα σε νέα φάση επικής ύφεσης.
Οι Θεσμοί θα επιμένουν στην διάλυση του κράτους, στο ξήλωμα των εργασιακών νόμων και στην συντριβή των συντάξεων; Είναι η θεωρία τους, η θεωρία του πιο άγριου καπιταλισμού, που όποιος πάει να την αμφισβήτηση θα τον θάψουν.
Η μονή μας ελπίδα παραμένει η ολική ρήξη με την ευρωζώνη και η επιστροφή στο εθνικό νόμισμα.
*Ο Σπύρος Στάλιας είναι Οικονομολόγος ΜΑ, Ph.D
