Του Σωκράτη Τσαχιρίδη, Δικηγόρου, ΜΔ Πάντειου Πανεπιστημίου
Σύμφωνα με το άρθρο 1 παρ. 1 εδαφ. β’ του ν. 3869/2010, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει δυνάμει του άρθρου 56 του ν. 4549/2018, «Η αποδοχή υπερχρεωμένης κληρονομίας από τους νόμιμους μεριδούχους του αρχικού οφειλέτη, ακόμα κι αν γίνεται εν γνώσει της υπερχρέωσης, δεν συνιστά από μόνη της και χωρίς τη συνδρομή άλλων περιστάσεων δόλια περιέλευση σε αδυναμία πληρωμής χρηματικών οφειλών». Μάλιστα, σύμφωνα με την ΑιτΕ του εν λόγω νόμου, όταν αποβιώνει ένα υπερχρεωμένο πρόσωπο, οι κληρονόμοι του πολλές φορές αποδέχονται ρητά[1] ή πλασματικά[2] την κληρονομιά, είτε ελπίζοντας ότι θα καταφέρουν να ανταπεξέλθουν στις υποχρεώσεις του κληρονομούμενου, είτε επειδή συγκατοικούσαν με τον κληρονομούμενο σε κατοικία ιδιοκτησίας του και θα αντιµετωπίσουν στεγαστικό πρόβληµα σε περίπτωση αποποίησης.
Εξάλλου, σύμφωνα με την ΑιτΕ του ν. 4549/2018, κρίθηκε αναγκαία η ρητή εξαίρεση της αποδοχής υπερχρεωμένης κληρονομιάς από την υπαγωγή στην έννοια του δόλου, ώστε οι κληρονόμοι που δεν θα καταφέρουν να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις που βαρύνουν πλέον αυτούς στα πλαίσια της κληρονομικής διαδοχής του κληρονομούμενου, να έχουν τη δυνατότητα να υπαχθούν στο ν. 3869/2010 και να μην κινδυνεύουν να αντιµετωπίσουν την ένσταση δόλιας περιέλευσής τους σε µόνιµη και γενική αδυναµία πληρωµής µόνο και µόνο για το λόγο ότι αποδέχθηκαν εν γνώσει τους υπερχρεωµένη κληρονοµία.
Οι αποποιήσεις κληρονομιάς κατά το έτος 2017 ξεπέρασαν τις 130.000 πράγμα που φανερώνει πως πρόκειται για κοινωνικό πρόβληµα, το οποίο μάλιστα είναι επιβλαβές για την εθνική οικονοµία, αφού δηµιουργεί κίνητρο για αποποιήσεις κληρονοµιών, µε αποτέλεσµα το ενεργητικό του κληρονοµουµένου να παραµένει για µεγάλο χρονικό διάστηµα αναξιοποίητο.
Για να αντιµετωπιστεί το ανωτέρο πρόβληµα αυτό, θεσπίστηκε ρητά με την παραπάνω διάταξη ότι η αποδοχή υπερχρεωµένης κληρονοµίας, ακόµα κι αν ο κληρονόµος γνώριζε την υπερχρέωση του κληρονοµουµένου κι απέβλεπε στην προστασία της κληρονοµιαίας πρώτης και κύριας κατοικίας, δεν συνιστά από µόνη της την έννοια της δόλιας περιέλευσης σε αδυναµία πληρωµής, παρά θα πρέπει να συνδυάζεται µε άλλα περιστατικά, τα οποία πρέπει να επικαλεστούν και να αποδείξουν οι πιστωτές, ως έχοντες το σχετικό δικονομικό βάρος απόδειξης των ενστάσεων και των ισχυρισμών τους. Σύμφωνα δε με το άρθρο 68 του ν. 4549/2018, η προαναφερόμενη διάταξη (άρθρο 56 του ν. 4549/2018) εφαρμόζεται και όταν η (ρητή ή πλασματική) αποδοχή της κληρονομιάς του υπερχρεωμένου κληρονομούμενου έλαβε χώρα πριν την έναρξη ισχύος του ν. 4549/2018, με αποτελέσμα οι οι κληρονόμοι που βρέθηκαν σε αδυναμία πληρωμής λόγω της αποδοχής υπερχρεωμένης κληρονομιάς, έχουν τη δυνατότητα να επικαλεστούν τις ανωτέρω διατάξεις και να υπαχθούν στο ν. 3869/2010, χωρίς να υπάρχει δυνατότητα να προβλεφθεί από τους πιστωτές του η ένσταση της δόλιας περιέλευσης σε αδυναμία πληρωμής μόνο και μόνο λόγω της (ρητής ή πλασματικής) αποδοχής της υπερχρεωμένης κληρονομιάς.
Να σημειωθεί ότι η εµβέλεια της άνω διάταξης (ορθώς) περιορίζεται στην περίπτωση των νόµιµων µεριδούχων, ανεξάρτητα από το αν κληρονοµούν από διαθήκη, εξ αδιαθέτου ή από τη νόµιµη µοίρα, ώστε να μην παρατηρούνται φαινόμενα καταστρατήγησης του νόμου, με γενίκευση της διάταξης του άρθρου 56 του ν. 4549/2018 σε κάθε περίπτωση κληρονομικής διαδοχής, ακόμα κι αν ο κληρονόμος δεν είχε στενή συγγένεια με τον αρχικό οφειλέτη ή κληρονόμησε από διαθήκη, καθότι θα δινόταν η ευκαιρία καταχρήσεων από πρόσωπα, που αποδέχονται μία κληρονομία, όχι από ανάγκη ή λόγω δυσμενών οικονομικώ και ψυχολογικών συνθηκών, αλλά βάσει σταθμίσεων και υπολογισμών.
[1] Δια της συντάξεως και μεταγραφής σχετικής συμβολαιογραφικής πράξης ή δια της εκδόσεως και μεταγραφής κληρονομητηρίου.
[2] Δια της μη υποβολής εμπρόθεσμης δήλωσης αποποίησης στο Ειρηνοδικείο της τελευταίας κατοικίας του θανόντος.
Ο Σωκράτης Τσαχιρίδης είναι δικηγόρος Αθηνών, μεταπτυχιακός διπλωματούχος Πάντειου Πανεπιστημίου και ειδικος σε θέματα ρύθμισης οφειλών και κληρονομικού δικαίου. Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να καλέσετε στο 211 400 5285.
