Το άρθρο 99 του νέου πτωχευτικού κώδικα, προέβλεπε τη διαδικασία συνδιαλλαγής µε τους πιστωτές για τις επιχειρήσεις που αδυνατούν να ανταποκριθούν στις οικονοµικές τους υποχρεώσεις. Το άρθρο 99 του νόµου 3588/2007, το οποίο αντικατέστησε σε πολλά το άρθρο 44 περί προστασίας πιστωτών, επιτρέπει στις επιχειρήσεις να προσφύγουν στα πολυµελή πρωτοδικεία και να ζητήσουν προστασία και συνδιαλλαγή µε τους πιστωτές τους, ώστε να αποφευχθεί η πτώχευση.Έτσι, για να ξεκινούσε µια επιχείρηση αυτή τη διαδικασία, ουσιαστικά έχει ήδη επέλθει συµφωνία µε τους βασικούς πιστωτές της. Προσφεύγοντας δικαστικά µε την αίτηση υπαγωγής στο άρθρο 99, η εταιρεία καλείται να αποδείξει ότι βρίσκεται σε οικονοµική δυσπραγία, χωρίς όµως να έχει µπει σε παύση πληρωµών. Ενώπιον του πολυµελούς πρωτοδικείου θα πρέπει να περιγράψει τη δραστηριότητα, τα µεγέθη της, την κοινωνική σηµασία της, αλλά και να παρουσιάσει ένα εφαρµόσιµο και βιώσιµο επιχειρηµατικό πλάνο, ζητώντας την προστασία του πτωχευτικού κώδικα. Το δικαστήριο θα αποφασίσει αν θα συνεχίσει ή όχι τη λειτουργία της µέσω διαπραγµάτευσης των οφειλών µε τους πιστωτές της και αν το κρίνει αναγκαίο (κυρίως για µη εισηγµένες που δεν υποβάλλουν ανά τρίµηνο οικονοµικές καταστάσεις), να ορίσει εµπειρογνώµονα για να ελέγξει τα οικονοµικά στοιχεία. Ο εµπειρογνώµονας, μεσα σε 20 ημέρες καλείται να συντάξει και να υποβάλει τη σχετική έκθεση στο δικαστήριο. Εφόσον η αίτηση γίνει δεκτή και ανοίξει η διαδικασία συνδιαλλαγής, το δικαστήριο ορίζει το µεσολαβητή, ο οποίος θα επιχειρήσει την επίτευξη τελικής συµφωνίας µεταξύ της εταιρείας και των πιστωτών.
Το επόµενο βήµα είναι η κατάρτιση µιας πρότασης επιβίωσης, την οποία θα παρουσιάσει ο µεσολαβητής στις πιστώτριες τράπεζες. Στη συνέχεια, η πρόταση αυτή και µέσα σε διάστηµα διµήνου, υποβάλλεται στο δικαστήριο, το οποίο, εφόσον υπάρχει η σύµφωνη γνώµη των πιστωτών, εγκρίνει και επικυρώνει την πρόταση.. Ωστόσο, ο νόμος 4013/2011, επέφερε νέες τροποποιήσεις στη διαδικασία συνδιαλλαγής του άρθρου 99 επ. που πλέον ονομάζεται εξυγίανση, και πλέον οι έμποροι έχουν το δικαίωμα να διεκδικήσουν πίστωση χρόνου και «κούρεμα χρεών» για τη σωτηρία της επιχείρησης του ανεξαρτήτως μεγέθους επιχειρήσεως και ύψους οφειλών. Σύμφωνα με τις νέες ρυθμίσεις οι έμποροι δεν θα διώκονται με προσωποκράτηση και αναγκαστική εκτέλεση, πτώχευση, φυλάκιση, Τειρεσία. Τώρα πια θα μπορούν να εκδίδουν μπλοκ επιταγών και συνεχίζουν κανονικά την εμπορική τους δραστηριότητα. Από τη νέα διαδικασία εξυγίανσης ευνοούνται όλοι οι έμποροι και όχι μόνο οι μεγάλες επιχειρήσεις όπως ίσχυε με το προηγούμενο δικαιικό καθεστώς και η ρύθμιση πλέον αφορά το σύνολο των χρεών του εμπόρου, και αυτά προς το Δημόσιο από φόρους, ΦΠΑ, ΙΚΑ και λοιπές εισφορές. Η διαδικασία συνδιαλλαγής (το γνωστό άρθρο 99 του Πτωχευτικού Κώδικα αντικαταστάθηκε από την προ-πτωχευτική διαδικασία εξυγίανσης – άρθρο 12 του ν.4013/2011(ΦΕΚ Α’ 204/15.09.2011). Το νέο άρθρο 99 του Πτωχευτικού Κώδικα καθιερώνει μια διαδικασία πριν την πτώχευση για επιχειρήσεις που έχουν σοβαρές οικονομικές δυσκολίες, ακόμα και εάν βρίσκονται σε πλήρη οικονομική αδυναμία (παύση πληρωμών). Όλοι οι έμποροι έχουν πλέον το δικαίωμα να διεκδικήσουν πίστωση χρόνου και «κούρεμα χρεών» για τη σωτηρία των επιχειρήσεών τους ανεξαρτήτως μεγέθους επιχείρησης ή οφειλών. Σκοπός του νομοθέτη είναι η διατήρηση, αξιοποίηση, αναδιοργάνωση και ανόρθωση της επιχείρησης με την απαραίτητη προϋπόθεση ότι δεν θα παραβλάπτεται η συλλογική ικανοποίηση των πιστωτών, γεγονός που ελέγχεται σε όλα τα στάδια της διαδικασίας. Πιο συγκεκριμένα η νέα αυτή διαδικασία προσπαθεί να προλάβει ουσιαστικά την πτώχευση με την σύναψη μιας συμφωνίας μεταξύ του οφειλέτη και των πιστωτών, κάτω από την εποπτεία του Δικαστηρίου ενισχύοντας έτσι τη δυνατότητα διάσωσης της επιχείρησης περιορίζοντας τη ζημία στο ελάχιστο.
Συγκεκριμένα: «Κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο που αποδεικνύει παρούσα ή επαπειλούμενη αδυναμία εκπλήρωσης των ληξιπρόθεσμων χρηματικών υποχρεώσεων κατά τρόπο γενικό», αφορά ο παρών Νόμος. Ευνοούνται με την τροποποίηση αυτή όλοι οι έμποροι και όχι μόνο οι μεγάλες επιχειρήσεις, όπως μέχρι πρότινος ίσχυε, και η ρύθμιση αφορά όλα τα χρέη του εμπόρου, ακόμα και αυτά προς το δημόσιο από φόρους, ΦΠΑ, εργοδοτικές εισφορές, έκτακτες εισφορές κλπ.
Τα στάδια έχουν ως εξής:
Κατάθεση αίτησης ανοίγματος της διαδικασίας εξυγίανσης
Στην αίτηση προς το πτωχευτικό δικαστήριο πρέπει να περιγράφονται :
- Η γενική οικονομική αδυναμία του εμπόρου ( η οποία δύναται να φτάνει και σε παύση πληρωμών.
- Ο προτεινόμενος τρόπος αντιμετώπισης της κατάστασης
- Γενικά οικονομικά δεδομένα της επιχείρησης
- Περιουσιακή κατάσταση της επιχείρησης
- Δραστηριότητα της επιχείρησης
- Κύκλος εργασιών και εμπορική κατάσταση της επιχείρησης
- Απασχόληση εργαζομένων και κοινωνική σημασία της επιχείρησης
- Συγκεκριμένες προτάσεις αναστροφής των αρνητικών αποτελεσμάτων
Μαζί με την αίτηση κατατίθενται οι οικονομικές καταστάσεις της επιχείρησης, βεβαίωση της αρμόδιας Δ.Ο.Υ για τα χρέη του οφειλέτη προς το Δημόσιο, παράβολο και έκθεση εμπειρογνώμονα. Μαζί με την κατάθεση της αίτησης πρέπει να κατατίθεται παράβολο του ταμείου παρακαταθηκών και δανείων για την αμοιβή του εμπειρογνώμονα και του τυχόν διαμεσολαβητή Α) ποσού 4.000 ευρώ Β) ποσού 7.000 ευρώ σε περίπτωση οφειλέτη ανώνυμης εταιρείας Γ) ποσού 2.000 ευρώ σε περίπτωση οφειλέτη φυσικού προσώπου ή αν με την αίτηση δεν ζητείται η σύγκληση συνέλευσης ή διορισμός μεσολαβητή .
- Για τη συζήτηση της αίτησης ορίζεται δικάσιμος εντός διμήνου από την υποβολή της.
- Με την κατάθεση της αιτήσεως μπορεί να ζητηθεί και προσωρινή διαταγή αναστολής των ατομικών διώξεων μέχρι τη συζήτηση της αίτησης
- Το πτωχευτικό Δικαστήριο εφόσον προβλέπει ότι η επίτευξη της συμφωνίας είναι δυνατή, ότι υπάρχουν βάσιμες προσδοκίες επιτυχίας της προτεινόμενης εξυγίανσης και ότι δεν παραβλάπτεται η συλλογική ικανοποίηση των πιστωτών αποφασίζει το άνοιγμα της διαδικασίας εξυγίανσης για περίοδο όχι μεγαλύτερη των τεσσάρων (4) μηνών από την έκδοση της απόφασης.
Από την κατάθεση της αίτησης για το άνοιγμα της διαδικασίας εξυγίανσης και μέχρι τη λήξη της (επικύρωση διαδικασίας εξυγίανσης) εφόσον ζητηθεί από τον οφειλέτη αναστέλλονται τα μέτρα αναγκαστικής εκτέλεσης κατά της περιουσίας του.
- Η χορήγηση της αναστολής επάγεται αυτοδικαίως την απαγόρευση της διάθεσης των ακινήτων και του εξοπλισμού της επιχείρησης του οφειλέτη.
- Εφόσον συντρέχει σπουδαίος λόγος, η αναστολή μπορεί να επεκτείνεται και σε εγγυητές ή λοιπούς συνοφειλέτες του οφειλέτη.
Με την απόφαση για το άνοιγμα της διαδικασίας εξυγίανσης το πτωχευτικό δικαστήριο δύναται να αποφασίσει κατόπιν αίτησης του οφειλέτη τη σύγκληση συνέλευσης των πιστωτών προκειμένου να λάβει απόφαση για την αποδοχή της συμφωνίας εξυγίανσης. Για την έγκυρη λήψη απόφασης από τη συνέλευση απαιτείται να παρίστανται ή αντιπροσωπεύονται πιστωτές που εκπροσωπούν το 50 % του συνόλου των απαιτήσεων των πιστωτών. Για την αποδοχή του σχεδίου συμφωνίας εξυγίανσης απαιτείται πλειοψηφία των πιστωτών που εκπροσωπούν το 60% των απαιτήσεων που παρίστανται στη συνέλευση στο οποίο περιλαμβάνεται το 40% των απαιτήσεων των τυχόν ενυπόθηκων πιστωτών. Στην περίπτωση που ο οφειλέτης ζητά την σύγκληση της συνέλευσης ζητείται υποχρεωτικά και ο διορισμός μεσολαβητή. Το περιεχόμενο της συμφωνίας εξυγίανσης μπορεί να έχει οποιαδήποτε ρύθμιση του ενεργητικού και του παθητικού, ιδίως:
- Μεταβολή των όρων των υποχρεώσεων του οφειλέτη (π.χ. χρόνος αποπληρωμής, επιτόκιο κλπ)
- Μείωση απαιτήσεων έναντι του οφειλέτη
- Εκποίηση περιουσιακών στοιχείων του οφειλέτη
Επιπλέον, υπάρχει η δυνατότητα σύναψης της συμφωνίας πριν από το άνοιγμα της διαδικασίας και απ’ ευθείας υποβολή της συμφωνίας στο δικαστήριο προς επικύρωση εφόσον έχει υπογραφεί από το 60% του συνόλου των απαιτήσεων των πιστωτών(στο οποίο πρέπει να περιλαμβάνεται και το 40% των ενυπόθηκων δανειστών). Εάν επιτευχθεί συμφωνία είτε από τη συνέλευση των πιστωτών είτε από την απαιτούμενη πλειοψηφία σύμφωνα με το νόμο το πτωχευτικό δικαστήριο επικυρώνει τη συμφωνία αυτή. Ωστόσο δεν επικυρώνεται η συμφωνία : Α) Αν δεν πιθανολογείται ότι κατόπιν της επικύρωσης της συμφωνίας εξυγίανσης η επιχείρηση του οφειλέτη θα καταστεί βιώσιμη. Β) Αν πιθανολογείται ότι παραβλάπτεται η συλλογική ικανοποίηση των πιστωτών. Γ) Αν η συμφωνίας εξυγίανσης είναι παράνομη (πχ. παραβίαση διατάξεων περί αθέμιτου ανταγωνισμού), ή προϊόν δόλου ή κακόπιστης συμπεριφοράς (οφειλέτη ή πιστωτών). Δ) Αν η συμφωνία εξυγίανσης δεν αντιμετωπίζει με βάση την αρχή της ίσης μεταχείρισης τους πιστωτές που βρίσκονται στην ίδια θέση. Από την επικύρωσή της, η συμφωνία εξυγίανσης δεσμεύει το σύνολο των πιστωτών, οι απαιτήσεις των οποίων ρυθμίζονται από αυτή ακόμα και αν δεν ήταν συμβαλλόμενοι ή δεν είχαν ψηφίσει υπέρ της συμφωνίας αυτής. Με την επικύρωση της συμφωνίας εξυγίανσης αίρεται αυτοδικαίως η απαγόρευση ή το κώλυμα έκδοσης επιταγών που είχε επιβληθεί στον οφειλέτη πριν από την έναρξη της διαδικασίας εξυγίανσης. Από την επικύρωσή της, η συμφωνία εξυγίανσης δεσμεύει το σύνολο των πιστωτών, οι απαιτήσεις των οποίων ρυθμίζονται από αυτή ακόμα και αν δεν ήταν συμβαλλόμενοι ή δεν είχαν ψηφίσει υπέρ της συμφωνίας αυτής. Με την επικύρωση της συμφωνίας εξυγίανσης αίρεται αυτοδικαίως η απαγόρευση ή το κώλυμα έκδοσης επιταγών που είχε επιβληθεί στον οφειλέτη πριν από την έναρξη της διαδικασίας εξυγίανσης. Με την επικύρωση της συμφωνίας εξυγίανσης εξαλείφεται το αξιόποινο των κατωτέρω αδικημάτων, εφόσον τελέστηκαν πριν τη σύναψη της συμφωνίας : έκδοση ακάλυπτων επιταγών, καθυστέρηση οφειλών προς το Δημόσιο και τα ασφαλιστικά ταμεία.
Συμπεράσματα: Η πρακτική σημασία του νέου θεσμού της εξυγίανσης είναι πολύ μεγάλη. Με την επίτευξη της συμφωνίας και τη δικαστικής της επικύρωση ο οφειλέτης τελικώς επιτυγχάνει: Α) Την αναστολή όλων των διωκτικών μέτρων κατά αυτού και της περιουσίας του, πχ. αναγκαστική εκτέλεση, πλειστηριασμούς, κατασχέσεις. Β) Η απόφαση της εξυγίανσης ισχύει έναντι πάντων και δεσμεύει ακόμα και αυτούς τους πιστωτές που δεν συμμετείχαν στη διαδικασία ή διαφώνησαν με τον τρόπο αποπληρωμής του χρέους ή το «κούρεμα των χρεών» κλπ. Γ) Αίρεται το κώλυμα έκδοσης επιταγών που προέκυπτε από τον Τειρεσία. Δ) Δεν διώκεται ποινικά για το αδίκημα της έκδοσης ακάλυπτων επιταγών, καθυστέρησης οφειλών προς το Δημόσιο και τους ασφαλιστικούς οργανισμούς.
