Διατροφή και πρόληψη καρκίνου

Γράφει η Βίκυ Τζελέφα,

Ο καρκίνος αποτελεί την δεύτερη κατά σειρά αιτία θανάτου παγκοσμίως αμέσως μετά τις παθήσεις του καρδιαγγειακού συστήματος.

Ο «πατέρας της ιατρικής», ο Ιπποκράτης ήταν αυτός που χρησιμοποίησε πρώτος τους όρους «καρκίνος» και «καρκίνωμα» προκειμένου να περιγράψει διάφορους όγκους που εμφάνιζαν εσωτερικά ή εξωτερικά έλκη και διογκώσεις.

Τι είναι ο καρκίνος

Ο καρκίνος  περιγράφεται ως μια ομάδα νοσημάτων, που οφείλεται σε βλάβη των κυττάρων και κατ’ επέκταση των ιστών και των οργάνων του σώματος. Φυσιολογικά, τα κύτταρα αναπτύσσονται και διαιρούνται, ώστε να προκύψουν νέα κύτταρα και να διατηρηθεί η υγεία του οργανισμού. Ορισμένα γονίδια ελέγχουν τη διαδικασία ανάπτυξης και πολλαπλασιασμού των κυττάρων. Αν όμως προκληθεί κάποια βλάβη σε αυτά τα γονίδια ,τα κύτταρα θα αρχίσουν να πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα και να σχηματίζουν μάζες κυττάρων, που καλούνται όγκοι. Οι όγκοι μπορεί να είναι καλοήθεις (όχι καρκίνος) ή κακοήθεις (καρκίνος). Οι καλοήθεις όγκοι δεν εξαπλώνονται, παραμένουν εντοπισμένοι στην αρχική τους περιοχή και δεν είναι επικίνδυνοι για τη ζωή. Αντίθετα ένας κακοήθης όγκος που βρέθηκε σε συγκεκριμένη περιοχή αν δεν αντιμετωπιστεί είναι δυνατόν να κάνει μετάσταση και σε άλλα μέρη του σώματος.

Έχει εκτιμηθεί ότι η διατροφή μπορεί να εξηγήσει την αιτία πρόκλησης του 30% των περιπτώσεων εμφάνισης καρκίνου στις δυτικές χώρες και έως και το 20% στις αναπτυσσόμενες χώρες. Για αυτό οι αλλαγές σε κάποιες διατροφικές συνήθειες και συμπεριφορές πιθανότατα μειώνουν το κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου. Σύμφωνα με Παγκόσμιους Οργανισμούς (World Cancer Research Fund/American Institute of Cancer) οι πρόσφατες συστάσεις για την πρόληψη του καρκίνου είναι οι εξής:

 Συστάσεις για την πρόληψη του καρκίνου

1. Σωματικό Βάρος Το σωματικό βάρος θα πρέπει να είναι εντός των φυσιολογικών ορίων (ο Δείκτης Μάζας Σώματος να είναι 18,5-24,9 kg/m²). Να αποφευχθεί η αύξηση βάρους και η αύξηση στην περιφέρεια μέσης κατά την ενήλικη ζωή.
2. Σωματική Δραστηριότητα .Πραγματοποίηση σωματικής δραστηριότητας για τουλάχιστον 30 λεπτά κάθε μέρα. Για επιπρόσθετα οφέλη στην υγεία συνίσταται μέτρια δραστηριότητα για 60 λεπτά (ή και περισσότερο), ή πιο έντονη δραστηριότητα για 30 λεπτά την ημέρα.
3. Αποφυγή ζαχαρούχων ποτών (ακόμα και οι χυμοί φρούτων με πρόσθετα σάκχαρα πρέπει να περιοριστούν) και περιορισμός στην κατανάλωση ενεργειακά πυκνών τροφίμων, δηλαδή αυτών που έχουν αρκετές θερμίδες σε μικρή ποσότητα (ενεργειακό περιεχόμενο > 225-275 Kcal/100 g)
4. Υψηλή πρόσληψη τροφίμων φυτικής προέλευσης Η ημερήσια πρόσληψη μη-αμυλούχων λαχανικών και φρούτων θα πρέπει να είναι τουλάχιστον 5 μερίδες (περίπου 400 g). Να καταναλώνονται συχνά ακατέργαστα δημητριακά και/ή όσπρια μαζί με το γεύμα, ενώ πρέπει να περιορίζονται τα επεξεργασμένα δημητριακά.
5. Περιορισμός τροφίμων ζωικής προέλευσης Περιορισμός στην κατανάλωση κόκκινου κρέατος (όπως μοσχάρι, χοιρινό και αρνί). Η εβδομαδιαία κατανάλωση να μην ξεπερνά τα 500 g κόκκινου κρέατος. Αποφυγή των επεξεργασμένων τροφίμων (όπως ζαμπόν, μπέικον, σαλάμι, τα χοτ ντογκ και λουκάνικα)
6. Η κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών δεν συνίσταται Αν γίνεται κατανάλωση αλκοόλ θα πρέπει να περιοριστεί σε δυο μερίδες για τους άνδρες και μια για τις γυναίκες την ημέρα. Η κάθε μερίδα αλκοόλ αντιστοιχεί σε 1 κουτάκι μπίρας 4-5% περιεκτικότητας σε αλκοόλ, 1 ποτήρι κρασί 150 mL και σε 45 mL άλλων οινοπνευματωδών ποτών
7. Περιορισμός στην κατανάλωση αλατιού και αποφυγή αλμυρών τροφίμων Η καθημερινή πρόσληψη αλατιού δεν θα πρέπει να ξεπερνά τα 6 g (2,4 g νατρίου)
8. Συμπληρώματα Διατροφής Τα συμπληρώματα διατροφής στοχεύουν στην κάλυψη των διατροφικών αναγκών.  Σε ορισμένες περιπτώσεις ασθενειών ή διατροφικών ανεπαρκειών πιθανότατα η χρήση τους να είναι απαραίτητη. Η χρήση τους δεν συνίσταται για την πρόληψη καρκίνου.

*Η Βίκυ Τζελέφα είναι προπτυχιακή φοιτήτρια Επιστήμης Διατροφής και Διαιτολογίας στο Χαροκόπειο Πανεπιστήμιο