Του Σωκράτη Τσαχιρίδη, Δικηγόρου, ΜΔ Πάντειου Πανεπιστημίου
Σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 758 παρ. 1 ΚΠολΔ «Οι αποφάσεις που αποφαίνονται οριστικά, εφόσον δεν ορίζεται διαφορετικά, μπορούν με αίτηση διαδίκου, μετά τη δημοσίευσή τους, να ανακληθούν ή να μεταρρυθμιστούν από το δικαστήριο που τις εξέδωσε, αν προκύψουν νέα πραγματικά περιστατικά ή μεταβληθούν οι συνθήκες κάτω από τις οποίες εκδόθηκαν. Η ανάκληση ή μεταρρύθμιση γίνεται κατά τη διαδικασία των άρθρων 741 έως 781, αφού κληθούν οι διάδικοι της αρχικής δίκης και τα πρόσωπα τα οποία είχαν διοριστεί ή είχαν αντικατασταθεί ή παυθεί από την απόφαση για την άσκηση λειτουργήματος»
Επιπλέον, το άρθρο 8 παρ. 4 του ν. 3869/2010, που αποτελεί ειδικότερη μορφή της ρύθμισης του άρθρου 758 ΚΠολΔ, ορίζει «Με αίτηση του οφειλέτη ή πιστωτή, που επιδίδεται μέσα σε ένα μήνα από την υποβολή της αίτησης στο αρμόδιο δικαστήριο, μπορεί να τροποποιείται η ρύθμιση οφειλών της απόφασης της προηγούμενης παραγράφου ως προς το ύψος των μηνιαίων καταβολών, όταν τούτο δικαιολογείται από μεταγενέστερα γεγονότα ή μεταβολές της περιουσιακής κατάστασης και των εισοδημάτων του οφειλέτη».
Από τον συνδυασμό των παραπάνω διατάξεων και πρωτίστως από το άρθρο 8 παρ. 4 του ν. 3869/2010 συνάγεται ρητά πως δίνεται η δυνατότητα στον οφειλέτη που, μετά την έκδοση αποφάσεως που ρυθμίζει τις οφειλές του κατ’ άρθρο 8 παρ. 2 του ν. 3869/2010, βρέθηκε αντιμέτωπος με μείωση της περιουσιακής ή/και εισοδηματικής του κατάστασης ή/και με εξαιρετικά γεγονότα που τον οδήγησαν σε περαιτέρω οικονομικά στενότητα, να ζητήσει την τροποποίηση της εκδοθείσας αποφάσεως, εφόσον τα πραγματικά περιστατικά που συνέτρεξαν είναι τέτοιας σπουδαιότητας και σημασίας, που να κρίνεται δικαιολογημένη και εύλογη η τροποποίηση της αποφάσεως που έχει εκδοθεί (ΕιρΠατρών 25/2013). Σύμφωνα με την νομολογία, συντρέχει νόμιμος λόγος μεταρρύθμισης αποφάσεως του ν. 3869/2010, όταν επέλθει μείωση των εισοδημάτων του αιτούντος - οφειλέτη και της οικογένειάς του, λόγω απόλυσης ή αδυναμίας εξεύρεσης άλλης εργασίας, ή μείωσης αποδοχών, ή αύξησης των βιοτικών αναγκών και οικονομικών υποχρεώσεων του οφειλέτη και της οικογένειάς του (ιδίως διεύρυνση οικογένειας, τέκνα που σπουδάζουν ή έχουν αυξημένες εκπαιδευτικές ανάγκες, προβλήματα υγείας) (ΕιρΚρωπίας 24/2017, ΤΝΠ ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ), με αποτέλεσμα να αδυνατεί να εξυπηρετεί τις μηνιαίες καταβολές που έχουν οριστεί από το Δικαστήριο στα πλαίσια εφαρμογής της διάταξης του άρθρου 8 παρ. 2 του ν. 3869/2010.
Εξάλλου, δέον να επισημανθεί ότι στις δίκες της εκούσιας δικαιοδοσίας δεν γίνεται δεσμευτική διάγνωση εννόμων σχέσεων, όπως ισχύει στις διαγνωστικές δίκες της αμφισβητούμενης δικαιοδοσίας, αλλά διατάσσονται τα κατάλληλα ρυθμιστικά μέτρα σε σχέση με τη νομική κατάσταση και λειτουργία του φυσικού προσώπου. Συνεπώς, ο σκοπός της ρύθμισης αυτής της διαδικασίας είναι η προσαρμογή των ρυθμιστικών μέτρων στις εκάστοτε μεταβαλλόμενες πραγματικές καταστάσεις προς πραγμάτωση του σκοπού της, δηλαδή προς επέλευση του ρυθμιστικού αποτελέσματος (βλ. ΕφΑθ 1639/07, ΑΠ 640/03 ΕλλΔνη 45, 1347, Κ. Μπέη ΠολΔ άρθρο 758 παρ. 3 αρ. 16 σελ. 326 και 330).
Ακόμα, ναι μεν σύμφωνα με το άρθρο 758 παρ. 2 ΚΠολΔ, «Η ανακλητική ή μεταρρυθμιστική απόφαση δεν έχει αναδρομική ισχύ, εκτός αν το ορίσει ειδικά το δικαστήριο», αλλά κατά το άρθρο 8 παρ. 4 εδ. β’ του ν. 3869/2010, «Η ισχύς της απόφασης που τροποποιεί τη ρύθμιση μπορεί να ανατρέχει στο χρόνο υποβολής της αίτησης τροποποίησης». Από τον συνδυασμό των ανωτέρω προκύπτει ότι η γενική διάταξη του ΚΠολΔ δεν δίνει καταρχήν αναδρομική δύναμη στην μεταρρυθμιστική απόφαση, πλην όμως υπάρχει η δυνατότητα να οριστεί αυτό ειδικά από Δικαστήριο και αφού υπάρχει σχετική πρόβλεψη στο ειδικότερο νομοθέτημα (ν. 3869/2010), μπορεί η μεταρρυθμιστική - τροποποιητική απόφαση να διατάξει την αναδρομική ισχύ της, η οποία θα ανατρέχει στο χρόνο καταθέσεως της σχετικής αίτησης στο αρμόδιο Δικαστήριο, εφόσον η μεταβολή που δικαιολογεί την τροποποίηση ανατρέχει σε εκείνο το χρόνο (βλ. Κρητικός, Ρύθμιση των οφειλών υπερχρεωμένων φυσικών προσώπων, έκδοση 2016, σελ. 353 επ., ΕιρΚρωπίας 24/2017, ΤΝΠ ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ).
Ο Σωκράτης Τσαχιρίδης είναι δικηγόρος Αθηνών, μεταπτυχιακός διπλωματούχος Πάντειου Πανεπιστημίου και ειδικος σε θέματα ρύθμισης τραπεζικών οφειλών. Για περισσότερες πληροφορίες μπορείτε να καλέσετε στο 211 400 5285.
