Δραχμή ή Ευρώ;
Η προοπτική μιας λεγόμενης " Grexit " είχε καταστροφικές συνέπειες στις αγορές το 2010 και το 2011 , με τους φόβους για την ύφεση να εξαπλώνεται στις άλλες προβληματικές οικονομίες στην περιφέρεια της Ευρώπης , όπως η Κύπρος , η Πορτογαλία , η Ισπανία και ακόμη και την Ιταλία. Ωστόσο, οι περισσότεροι οικονομολόγοι υποτιμούν τον πιθανό αντίκτυπο που θα έχει για το εμπόριο και τη χρηματοδότηση .
Την άποψη ότι το ενδεχόμενο εξόδου της Ελλάδας από το ευρώ είναι σχετικά απίθανο και παραμένει χαμηλότερο σε σχέση με το 2012, αναφέρει ο οίκος αξιολόγησης Moody’s σε ανάλυση που δόθηκε στη δημοσιότητα και στην οποία εστιάζει στο ρίσκο που δημιουργούν οι πρόωρες εκλογές και η πολιτική αναταραχή στην Ελλάδα.
«Οι κυβερνήσεις των κρατών της ζώνης του ευρώ είναι πιθανό να απορρίψουν ένα τέτοιο αίτημα, εν μέρει λόγω του ότι μπορεί να οδηγήσει σε παρόμοια αιτήματα από άλλες εξίσου χρεωμένες χώρες», αναφέρεται στην έκθεση.
Η Ελλάδα όπως και να το κάνουμε είναι σε μεγάλο βαθμό ασήμαντη ως εμπορικός εταίρος. Το ΑΕΠ της είναι λιγότερο από 2 % του ΑΕΠ της ευρωζώνης . Το 2013 ήταν 40η μεγαλύτερη αγορά σε σχέση με τις εξαγωγές της Γερμανίας , λαμβάνοντας περίπου το 0,4% των γερμανικών εξαγωγών .Η εικόνα μπορεί να είναι ελαφρώς λιγότερο αισιόδοξη για εκείνους που είναι περισσότερο εκτεθειμένοι στην ελληνική αγορά - Κύπρος , Βουλγαρία ,Ρουμανία κλπ , αλλά η πιθανότητα μιας παρατεταμένης βουτιάς συναλλαγών είναι μικρή .
Έχουν γίνει προτάσεις επί προτάσεων σχετικά με το ζήτημα της εξόδου από το ευρώ, άλλες συντηρητικές , άλλες πιο τολμηρές. Μια λύση μάλιστα έφτασε στα πρόθυρα να μεταμορφωθεί σε δημοψήφισμα –λανθασμένα κατά τη γνώμη του πολιτικού συστήματος- και κατάφερε να τρυπώσει κρυφά στο υποσυνείδητο της ελληνικής κοινωνίας. Για να αναλύσουμε εάν πράγματι η έξοδος θα μπορούσε να αποτελεί μια ρεαλιστική λύση στην κρίση χρέους, δεν έχουμε άλλη επιλογή παρά να υποθέσουμε πως η ελληνική κοινωνία αποφασίζει να κάνει αυτό το άλμα πίστης και να επιστρέψει στην δραχμή.
Καταρχάς, η επιστροφή στην δραχμή, θα συνοδευτεί με μια σημαντική υποτίμηση (της τάξης περίπου του 50%) που εννοείται πως θα δυσκόλευε σοβαρά την πραγματικότητα των ελληνικών νοικοκυριών αλλά και την αποπληρωμή του χρέους. Στον αντίποδα όμως, θα έκανε τα ελληνικά προϊόντα πιο ανταγωνιστικά –ακριβώς λόγω της υποτίμησης- και θα οδηγούσε κατά συνέπεια σε αύξηση των ελληνικών εξαγωγών, πετυχαίνοντας έτσι την οικονομική ανάπτυξη. Συνεπώς ,η εξωτερική αυτή υποτίμηση κατά κάποιο τρόπο θα ισορροπούσε την «εσωτερική» υποτίμηση, πράγμα που επιχειρείται να γίνει σήμερα με την μείωση του κόστους εργασίας. Έτσι η τακτική αυτή θα έδινε τον αναγκαίο χρόνο και χώρο για να αναπτυχθεί οικονομικά , να εφαρμόσει τις απαιτούμενες μεταρρυθμίσεις, και κάποια στιγμή στο μέλλον να επιστρέψει στο ευρώ με κάθε θετική προϋπόθεση ώστε να μην χρειαστεί να αποχωρήσει ξανά.
Βέβαια το παραπάνω σενάριο θεωρείται αρκετά αισιόδοξο καθώς δεν λαμβάνει υπόψη του σημαντικούς παραμέτρους της ελληνικής οικονομίας. Δεν είναι βέβαιο πόσο σημαντική θα ήταν για την ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας η αύξηση των ελληνικών εξαγωγών. Σαν κριτήριο σε αυτήν την περίπτωση αποτελεί ο λόγος του ΑΕΠ προς τις εξαγωγές. Στην σημερινή πραγματικότητα η εξαγωγική δραστηριότητα στην Ελλάδα δεν είναι ιδιαίτερα σημαντική όσον αφορά την συνεισφορά της στο ΑΕΠ). Οι ελληνικές εξαγωγές ως ποσοστό του ΑΕΠ εδώ και αρκετά χρόνια βρίσκονται γύρω στο 7%, – δηλαδή, για να μιλήσουμε με όρους εταιριών , μόνο το 7% των εσόδων μας προέρχεται από αυτά που πωλούμε- . Το παραπάνω ποσοστό θεωρείται από τα χαμηλότερα από όλες σχεδόν τις Ευρωπαϊκές χώρες (μαζί με την Κύπρο). Ενδεικτικά το αντίστοιχο ποσοστό για την Πορτογαλία, που βρίσκεται επίσης σε δύσκολη οικονομική θέση, ξεπερνά το 20%, ενώ για την Ιρλανδία το αντίστοιχο ποσοστό ξεπερνά το 40% του ΑΕΠ. Επομένως φαίνεται καθαρά με τι μεγάλο μειονέκτημα θα ξεκινούσε η Ελλάδα τον αγώνα για ανάπτυξη. Βέβαια θα πρέπει να λάβουμε υπόψη μας στην εξίσωση τον ρεαλιστικό κίνδυνο η αύξηση των εξαγωγών να μην είναι τόσο σημαντική όσο αναμένεται από μια σημαντική υποτίμηση της δραχμής.
Φαίνεται λοιπόν ξεκάθαρα πως η έξοδος από το ευρώ αποτελεί όχι μόνο δίκοπο μαχαίρι αλλά και ένα δύσκολο ρίσκο που η ελληνική οικονομία δεν μπορεί , τουλάχιστον τη δεδομένη στιγμή να πάρει. «Η έξοδος από το ευρώ θα έθετε σε λειτουργία στην Ελλάδα ένα οικονομικό σπιράλ θανάτου», γράφει η εφημερίδα Frankfurter Rundschau, σε δημοσίευμά της με τίτλο «Το όνειρο-εφιάλτης της δραχμής». Εννοείται πως η Ελλάδα θα πρέπει να πειραματιστεί με τις λύσεις που τις προσφέρονται , χωρίς πίεση από εξωτερικές δυνάμεις, με αξιοπρέπεια και διακριτικότητα.
Φυσικά το ζήτημα παραμένει, ποια στάση θα επιλέξει η Ελλάδα προκειμένου να αντιμετωπίσει τις δοκιμασίες που έχει μπροστά της. Και αυτό όχι τόσο για τεχνοκρατικούς λόγους αλλά για λόγους ηθικής και αξιοπρέπειας ∙ η σημερινή αβεβαιότητα και πολιτική αστάθεια δεν μπορεί να διαιωνίζεται αορίστως, αλλά και ούτε τα αλλεπάλληλα κύματα νέων μέτρων μπορούν να δώσουν λύση στα σημερινά δεδομένα. Το χρηματοπιστωτικό σύστημα της Ευρώπης θεωρείται πολύ πιο ισχυρό από ό, τι τώρα πριν από τέσσερα χρόνια και είναι καλύτερα εξοπλισμένο για να απορροφήσει τυχόν κραδασμούς .Και ακριβώς γι’αυτό το λόγο δεν αποτελεί τόσο μείζον ζήτημα η έξοδος ή όχι από το ευρώ, αλλά η σφυρηλάτηση ενός ορθού σχεδίου , καθώς το πολιτικό σύστημα μας έχει δείξει –ως τώρα τουλάχιστον- πως βαδίζει στα τυφλά(!).