*του Κωνσταντίνου Βουλκίδη
Επ' ευκαιρίας της σημερινής BlackFriday (μεγάλη η χάρη της), να πούμε και τα εξής : Η ημέρα αυτή δεν αποτελεί τίποτα άλλο παρά ένα εμπορικό δημιούργημα των επιχειρήσεων λιανικής στις ΗΠΑ, παρά την διασύνδεση με διάφορα ιστορικά περιστατικά που κατά καιρούς επιχειρήθηκε[1]. Σκοπός της είναι προφανώς η εξάντληση του παλαιού στοκ εν όψει απογραφής, αλλά και χριστουγεννιάτικων αγορών, στολισμού, νέων ειδών κλπ. Αυτό συνεπάγεται ότι, είναι προφανώς αδύνατο οι εκπτώσεις της συγκεκριμένης ημέρας να προγραμματιστούν πολύ νωρίτερα, και προφανώς ασύμφορο να γίνουν νέες παραγγελίες που θα κρατηθούν για να πωληθούν εκείνη την ημέρα με μεγάλη έκπτωση. Ως γνωστόν, οι ελληνικές επιχειρήσεις λιανικής, ακόμη και οι μεγάλες αλυσίδες, έχουν πλέον ελάχιστο στοκ λόγω του κόστους που αυτό επιφέρει, και κινούνται δια παραγγελιών και με κεντρικές αποθήκες στην Αθήνα.
Επομένως εκ προοιμίου είναι σε δυσχέρεια πραγματοποίησης αληθινών προσφορών τύπου ΗΠΑ. Βλέποντας όμως κανεις τις συγκεκριμένες προσφορές, ιδίως σε ηλεκτρονικά είδη, διαπιστώνει και κάτι άλλο. Οι μεγάλες αλυσίδες έχουν όλες την ίδια ακριβώς τιμή προσφοράς στα είδη "πρώτης γραμμής", την οποία ίδια τιμή ως εκ θαύματος προσφέρουν ταυτόχρονα και τα μικρά διαδικτυακά καταστήματα. Σε συνδυασμό με το προηγούμενο περί στοκ, αυτό σημαίνει ότι δύο ενδεχόμενα υπάρχουν :
1. Πρόκειται για οριστική μείωση της προτεινόμενης τιμής λιανικής από τον κατασκευαστή, η οποία απλά "κρατιέται" για εκείνη την ημέρα, ή και προσφορά/ξεστοκάρισμα του εισαγωγέα το οποίο προφανώς αφορά οποιονδήποτε πωλητή λιανικής. Αυτό σημαίνει ότι δεν υπάρχει καμία πραγματική προσφορά, σίγουρα όχι όπως παρουσιάζεται, και επομένως αποτελεί παραπλανητική διαφήμιση και αθέμιτη εμπορική πρακτική. Σύμφωνα με το άρθρο 9δ Ν. 2251/94, μία εμπορική πρακτική μπορεί να θεωρηθεί παραπλανητική ακόμη και εάν οι πληροφορίες είναι αντικειμενικά ορθές, αν ενδέχεται ο καταναλωτής να παραπλανηθεί ως προς “τα κίνητρα για την εμπορική πρακτικη” (9δ παρ. 1 περ. γ), ή και όταν παραλείπονται σχετικές πληροφορίες με αποτέλεσμα ο καταναλωτής να λάβει απόφαση που διαφορετικά δεν θα ελάμβανε (9δ παρ. 2). Είναι προφανές ότι συντρέχει τέτοια περίπτωση, εάν μία μείωση της τιμής χονδρικής παρουσιάζεται ως έκτακτη και σπάνια ευκαιρία περιορισμένης διάρκειας, διαθεσιμότητας ή μοναδική σε έναν μόνο πωλητή. Η τελευταία μάλιστα υποπερίπτωση προφανώς παραβιάζει και τους κανόνες περί αθέμιτου ανταγωνισμού.
2. Πρόκειται για price fixing[2] μεταξύ όλων των αλυσίδων λιανικής, τόσο στο διάστημα πριν την προσφορά, όσο και στην τιμή προσφοράς, το οποίο ακολουθούν και οι μικροί. Αυτό είναι ο ορισμός του φαινομένου του σχηματισμού καρτέλ σύμφωνα με την ενωσιακή νομοθεσία[3] : Ο συντονισμός των τιμών κατόπιν συνεννόησης προκειμένου να “μοιραστεί” η πίτα και να μεγιστοποιηθούν τα κέρδη. Μπορεί να συμβαίνουν και τα δύο μαζί βέβαια, δηλαδή μία μείωση της τιμής χονδρικής να παρουσιάζεται ως έκπτωση και προσφορά κατόπιν συνεννόησης και κοινής διαμόρφωσης της τελικής εκπτωτικής τιμής μεταξύ ανταγωνιστών. Διότι σε διαφορετική περίπτωση, δηλαδή αληθινών εκπτώσεων, είναι παράλογο να κάνουν όλοι την ίδια ακριβώς ως το τελευταίο σεντ τιμή στο ίδιο προιόν, και μάλιστα τα εμπορικά τους τμήματα να γνωρίζουν ΠΡΙΝ την δημοσίευση των προσφορών την τιμή και την προσφορά που θα κάνουν όλοι οι άλλοι ανταγωνιστές, με αποτέλεσμα κανείς να μην πέφτει “παραπίσω”. Μάλιστα, η Ε.Ε. έχει καθιερώσει έναν ανώνυμο μηχανισμό καταγγελιών ανάλογων πρακτικών, ένα Anonymous Whistleblower Tool[4] το οποίο μπορεί να χρησιμοποιήσει οποιοσδήποτε τυχόν έχει εσωτερική πληροφόρηση για πρακτικές που παραβιάζουν το Δίκαιο του Ανταγωνισμού. Βέβαια όλα αυτά είναι ψιλά γράμματα σε μία χώρα που δεν υπάρχει ούτε Επιτροπή Ανταγωνισμού, ούτε Συνήγορος του Καταναλωτή, αλλά η γραμμη είναι "να δουλέψει η αγορά"....
* Ο Κωνσταντίνος Βουλκίδης είναι Δικηγόρος Θεσσαλονίκης και Απόφοιτος της Νομικής Σχολής του Αριστοτελειου Πανεπιστημιου Θεσσαλονίκης ( https://www.voulkidislaw.gr)
_____________________________________________________________
[1] https://www.history.com/news/whats-the-real-history-of-black-friday
[2] Σύμφωνα με το άρθρο 101 της ΣΛΕΕ, “Είναι ασυμβίβαστες με την εσωτερική αγορά και απαγορεύονται όλες οι συμφωνίες μεταξύ επιχειρήσεων, όλες οι αποφάσεις ενώσεων επιχειρήσεων και κάθε εναρμονισμένη πρακτική, που δύνανται να επηρεάσουν το εμπόριο μεταξύ κρατών μελών και που έχουν ως αντικείμενο ή ως αποτέλεσμα την παρεμπόδιση, τον περιορισμό ή τη νόθευση του ανταγωνισμού εντός της εσωτερικής αγοράς, και ιδίως εκείνες οι οποίες συνίστανται: α) στον άμεσο ή έμμεσο καθορισμό των τιμών αγοράς ή πωλήσεως ή άλλων όρων συναλλαγής...”
[3] http://ec.europa.eu/competition/cartels/overview/index_en.html
[4] http://ec.europa.eu/competition/cartels/whistleblower/index.html
