της Αναστασίας Σκανδάλη , ασκούμενης δικηγόρου στο ΔΣ Καστοριάς
Την πέμπτη έκδοση του πίνακα αποτελεσμάτων της ΕΕ στον τομέα της δικαιοσύνης δημοσίευσε πρόσφατα η Ευρωπαική Επιτροπή .Σύμφωνα με τα λεγόμενα του Προέδρου της Jean-Claude Juncker «Τα αποτελεσματικά συστήματα δικαιοσύνης υποστηρίζουν την οικονομική ανάπτυξη και την υπεράσπιση των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Ευρώπη προωθεί και υπερασπίζεται το ρόλο του νόμου>> ενώ συνέχισε τονίζοντας πως << ο ρόλος της δικαιοσύνης είναι ζωτικής σημασίας για να διασφαλιστεί ότι τα άτομα και οι επιχειρήσεις μπορούν να απολαύσουν πλήρως τα δικαιώματά τους, για την ενίσχυση της αμοιβαίας εμπιστοσύνης καθώς και για την οικοδόμηση ενός φιλικού προς τις επιχειρήσεις και τις επενδύσεις περιβάλλοντος στην ενιαία αγορά>>. Από την άλλη πλευρά, ο Πρώτος Αντιπρόεδρος της Ευρωπαικής Επιτροπής , Frans Timmermans, επεσήμανε πως <<Η Ευρωπαϊκή Ένωση βασίζεται σε ένα κοινό σύνολο αξιών, το οποίο κατοχυρώνεται στη Συνθήκη. Αυτές οι τιμές περιλαμβάνουν το σεβασμό του νόμου. Αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο λειτουργεί αυτή η οργάνωση, εξασφαλίζοντας την ισότιμη εφαρμογή του κοινοτικού δικαίου σε όλα τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. >> Βασικά στοιχεία ώστε να καταστεί απτή πραγματικότητα η επίτευξη της βελτίωσης της αποτελεσματικότητας των εθνικών συστημάτων δικαιοσύνης είναι η ανεξαρτησία, η ποιότητα και η αποτελεσματικότητα αυτής στο πλαίσιο των κρατών μελών της Ε.Ε.
Ο πίνακας αποτελεσμάτων της Ε.Ε παρέχοντας μια ετήσια συγκριτική επισκόπηση αποτελεί κεντρικό αρωγό αυτής της προσπάθειας καθιστώντας τα κράτη μέλη ικανά να επιτύχουν την εν λόγω προτεραιότητα .Η συγκριτική επισκόπηση βοηθά ακόμη τα κράτη μέλη να εντοπίζουν ενδεχόμενες ελλείψεις, βελτιώσεις και καλές πρακτικές ως τάσεις στη λειτουργία των εθνικών δικαστικών συστημάτων με την πάροδο του χρόνου. Τέλος , αποτελεί στοιχείο ζωτικής σημασίας για τη διαμόρφωση και την αποτελεσματικότητα του δικαίου της ΕΕ . Κατά την εφαρμογή του δίκαιο της ΕΕ, τα εθνικά δικαστήρια δρουν ως δικαστήρια της ΕΕ και διασφαλίζουν την επιβολή δικαιωμάτων και υποχρεώσεων που προβλέπονται από την κοινοτική νομοθεσία .Για το λόγο αυτό, ο πίνακας αποτελεσμάτων εξετάζει προσεκτικά τη λειτουργία των δικαστηρίων κατά την εφαρμογή της νομοθεσίας της ΕΕ σε συγκεκριμένους τομείς. Η έκδοση του 2017 αναπτύσσει περαιτέρω αυτήν την επισκόπηση και εξετάζει νέες πτυχές της λειτουργίας των συστημάτων δικαιοσύνης. Η γόνιμη συνεργασία με τα σημεία επαφής των κρατών μελών σχετικά με τα εθνικά συστήματα δικαιοσύνης και διάφορες επιτροπές και ευρωπαϊκά δικαστικά δίκτυα έχουν εμπλουτίσει σημαντικά τα δεδομένα του πίνακα επισκόπησης .
Οι δυσκολίες που εντοπίζονται κατά τη συλλογή των δεδομένων οφείλεται συχνά σε ανεπαρκή στατιστική ικανότητα ή στο γεγονός ότι οι εθνικές κατηγορίες για τις οποίες υπάρχουν δεδομένα που συλλέγονται δεν αντιστοιχούν ακριβώς με εκείνες που χρησιμοποιούνται για τον πίνακα αποτελεσμάτων. Σε πολύ λίγες περιπτώσεις, το χάσμα των δεδομένων οφείλεται στην έλλειψη προθυμίας ορισμένων εθνικών αρχών να συνεισφέρουν.
Η Επιτροπή θα συνεχίσει να ενθαρρύνει τα κράτη μέλη να συνεχίσουν να συνεισφέρουν και να μειώσουν το εν λόγω κενό των δεδομένων .
Βασικές πηγές πληροφοριών του πίνακα επισκόπησης είναι μεταξύ άλλων στοιχεία που παρέχονται από την επιτροπή του Συμβουλίου της Ευρώπης για την αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας της δικαιοσύνης (CEPEJ). Άλλες πηγές δεδομένων περιλαμβάνουν ευρωπαϊκά δίκτυα, όπως το Ευρωπαϊκό δίκτυο δικαστικών συμβουλίων (ENCJ), το Δίκτυο των Προέδρων των Ανωτάτων Δικαστηρίων της ΕΕ, το Συμβούλιο Δικηγορικών Συλλόγων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (CCBE) και διάφορες επιτροπές σε συγκεκριμένους τομείς της νομοθεσίας της ΕΕ. Τα βασικά πορίσματα που εξάγονται έπειτα από ενδελεχή μελέτη του πίνακα είναι τα ακόλουθα .Αναφορικά με τη διάρκεια των διαδικασιών που ακολουθούνται κατά την επίλυση αστικών και εμπορικών υποθέσεων τα αποτελέσματα βελτίωσης είναι πιο ορατά σε περίοδο βάθους πέντε ετών παρά βραχυπρόθεσμα ενώ η διάρκεια των διοικητικών διαδικασιών και του δικαστικού ελέγχου στον τομέα αυτό ποικίλλει πολύ ανάλογα με τη χώρα .Όπως φαίνεται από την 4η οδηγία για πρώτη φορά τα κράτη μέλη έχουν εισφέρει στοιχεία για την καταπολέμηση της νομιμοποίησης εσόδων από παράνομες δραστηριότητες από τα οποία προκύπτει πως υπάρχουν μεγάλες διαφορές στη διάρκεια των υποθέσεων- από λιγότερο από μισό έτος εως σχεδόν τρία έτη -για τα εν λόγω αδικήματα .
Αρμόδια για την εφαρμογή της νομοθεσίας της ΕΕ για την προστασία των καταλανωτών καθίστανται τα κράτη μέλη ενώ σημαντικός αριθμός καταναλωτικών ζητημάτων επιλύεται από τις αρχές προστασίας του καταναλωτή δίχως να καταλήγει στα δικαστήρια . Σημαντικά στοιχεία παρέχει ο πίνακας επισκόπησης αναφορικά με την πρόσβαση των πολιτών των κρατών μελών στη δικαιοσύνη . Φαίνεται λοιπόν πως σε κράτη μέλη που το εισόδημα των πολιτών είναι κάτω από τα όρια της φτώχειας σε ορισμένους τύπους διαφορών δεν λαμβάνουν καμία απολύτως νομική βοήθεια με αποτέλεσμα η πρόσβαση σ' αυτή να καθίσταται ιδιαίτερα περιορισμένη . Σε αντίθεση με τη χρήση εργαλείων ΤΠΕ που είναι σε ορισμένα κράτη μέλη ιδιαίτερα διαδεδομένη μεταξύ δικαστηρίων και δικηγόρων , η χρήση της λεγόμενης " ηλεκτρονικής υπογραφής '' είναι ιδιαιτέρως περιορισμένη σε περισσότερες από τις μισές χώρες της ΕΕ.
Νέα στοιχεία εκ των οποίων διαφαίνονται οι τρόποι με τους οποίους οι δικηγόροι χρησιμοποιούν την ΤΠΕ κατά την επικοινωνία τους με τα δικαστήρια μαρτυρούν την σημασία των ηλεκτρονικών επικοινωνιών στην εύρυθμη λειτουργία των συστημάτων απονομής της δικαιοσύνης . Όσο αναφορά την αντίληψη του ευρύτερου κοινού σχετικά με την ανεξαρτησία του συστήματος απονομής της δικαιοσύνης , αυτή έχει βελτιωθεί σε περισσότερα από τα 2/3 των κρατών μελών . Την ίδια τάση ακολουθεί και η αντίληψη των επιχειρήσεων από το 2010 και εντεύθεν . Ως λόγοι οι οποίοι καθιστούν επισφαλή την ανεξαρτησία της δικαιοσύνης αναφέρονται οι κυβερνητικές και πολιτικές πιέσεις και τα οικονομικά και συντεχνιακά συμφέροντα. Τέλος , σ' ό,τι έχει να κάνει με τα ποιοτικά πρότυπα των κρατών μελών τα οποία καθορίζουν χρονοδιαγράμματα ή προθεσμίες για την αποφυγή χρονοβόρων δικαστικών διαδικασιών αυτά εκλείπουν σε κράτη μέλη με λιγότερο αποτελεσματικά συστήματα απονομής δικαιοσύνης . Εν κατακλείδι , ο πίνακας αποτελεσμάτων αποτελεί ένα εργαλείο πληροφόρησης και διαλόγου για την βελτίωση της απονομής της δικαιοσύνης με βασική στόχευση του τη συνδρομή στις προσπάθειες των κρατών μελών να δημιουργήσουν ένα περιβάλλον περισσότερο φιλικό για τις επενδύσεις , τις επιχειρήσεις και τους πολίτες .
Αναλυτικές πληροφορίες :
Σύνοψη του πίνακα αποτελεσμάτων στον τομέα της δικαιοσύνης :http://ec.europa.eu/newsroom/document.cfm?doc_id=43919
Πίνακας αποτελεσμάτων στον τομέα της δικαιοσύνης :http://ec.europa.eu/newsroom/document.cfm?doc_id=43918
