Βρισκόμαστε για λογαριασμό του analuseto.gr με τον κ.Ιωάννη Μπέκα, αναπληρωτή καθηγητή Ποινικού Δικαίου του Δημοκρίτειου Πανεπιστημίου Θράκης.
κ.Μπέκα,καλησπέρα.
Ι.Μ. : Καλησπέρα.
Ερώτηση: Ο νόμος περί εξαρτησιογόνων ουσιών ν.4139/2013 θεωρητικά προστατεύει ως έννομο αγαθό την υγεία αορίστου αριθμού προσώπων που προσβάλλεται με διακινδύνευση. Πως είναι δυνατόν να ποινικοποιούνται συμπεριφορές που έχουν να κάνουν με την αυτοπροσβολή;
Απάντηση: Με κριτήριο την αυτοπροσβολή, αυτή καθεαυτή, δεν τίθεται ζήτημα ποινικοποίησης των εν λόγω συμπεριφορών. Εντός της αρμόδιας νομοπαρασκευαστικής επιτροπής υπήρξε διχασμός και ακολούθησαν διαδοχικές ψηφοφορίες για την επέλευση του τελικού αποτελέσματος. Ως προς τη διακίνηση ναρκωτικών, οι προνομιούχες του εγκλήματος παραλλαγές τυποποιούνται στο άρ. 21 του ν. 4139/2013, ενώ οι διακεκριμένες στο άρ. 22 και οι ιδιαίτερα διακεκριμένες παραλλαγές στο άρ. 23.
Εν συνεχεία, στο άρ. 29 στοιχειοθετούνται τα ιδιώνυμα εγκλήματα (sui generis), διάταξη από την οποία απορρέει πως η χρήση ναρκωτικών, από μόνη της δεν αποτελεί αξιόποινη πράξη και κακώς θα εκλαμβανόταν ως τέτοια.
Ερώτηση: Είναι απίθανο αυτές οι συμπεριφορές να εισάγουν τις ουσίες και σε άλλα μέρη του πληθυσμού; Μόνη πχ η χρήση δεν αναπαράγει την χρήση; Πχ σε παρέες ή στο αμφιθέατρο μεταξύ γνωστών, υπό το πρίσμα ότι η πιο διαδεδομένη χρήση εξασφαλίζει ευκολότερη πρόσβαση και «μιμητισμό».
Απάντηση: Όχι απλώς δεν τίθεται ζήτημα προσβολής του εννόμου αγαθού, αντιθέτως αυτό διασώζεται κιόλας μέσω της κατανάλωσης, καθώς η τελευταία συντελεί στον περιορισμό της συνολικής ποσότητας ναρκωτικών ουσιών που είναι διαθέσιμες.
Ερώτηση: Ο μικροδιακινητής-χρήστης που δεν είναι εξαρτημένος θα αντιμετωπίσει την ίδια ποινή με τον εισαγωγέα, και αν ο δεύτερος αποδείξει την εξάρτηση του θα αντιμετωπίσει μικρότερη ποινή. Πως κρίνετε την ρητή εξαίρεση του εξαρτημένου διανομέα (βαποράκι) από την ειδική μεταχείριση του άρθρου 30 του νόμου;
Απάντηση: Όσον αφορά με το «βαποράκι» χωρεί κάποια μερική ποινικοποίηση, χωρίς ωστόσο να είναι απαραίτητη η ύπαρξη της εξάρτησης.
Ερώτηση: Χωρεί διάκριση μαλακών/σκληρών ναρκωτικών;
Απάντηση: Στην παράγραφο 2 της σχετικής διάταξης που προβλέπει αυτή τη διάκριση των ναρκωτικών εντοπίζουμε την αυθεντική ερμηνεία ως προς το τι σημαίνει «διακίνηση». Λειτουργικά ο ερμηνευτικός αυτός κανόνας θεσπίστηκε προς εξυπηρέτηση των δικαστών, ώστε να αποφεύγεται η σύγχυση από πράξεις του παλαιού νόμου. Στην παράγραφο 3 ανακύπτουν δύο ζητήματα. Το πρώτο αφορά στην παλαιά διατύπωση, σύμφωνα με την οποία η συρροή είναι αληθινή και θα πρέπει να επιβληθεί μια ποινή (η ρύθμιση αυτή πάντως δεν εφαρμόζεται στο Νόμο περί Όπλων). Στον αντίποδα, βρίσκεται το δεύτερο ζήτημα, βάσει του οποίου δεν μπορεί να γίνει λόγος για συρροή.
Η διάκριση μαλακών/σκληρών ναρκωτικών έγινε στο εδάφιο β’ με τη διατύπωση «καθώς η βαρύτητα». Δέον να επισημανθεί πως η διάκριση αυτή γίνεται σε επίπεδο επιμέτρησης της ποινής και όχι σε επίπεδο τυποποίησης του εγκλήματος.
Ερώτηση: Χωρεί μερική αποποινικοποίηση;
Απάντηση: Η διακίνηση δεν θα έπρεπε να αποποινικοποιηθεί, είτε πρόκειται για μαλακά είτε για σκληρά ναρκωτικά, είτε λόγω συμπεριφοράς. Στην χρήση, από την άλλη, σκόπιμη κρίνεται η αποποινικοποίηση, διότι κατ’ αυτόν τον τρόπο αποσύρεται το ναρκωτικό. Η πολιτική βούληση λοιπόν θα μπορούσε να προσανατολιστεί σε βοηθητικές συμπεριφορές για αποκλειστική χρήση.
Ερώτηση: Από την μια ζητείται περιορισμός και εξαφάνιση των όπλων των αστυνομικών καθώς δεν γίνεται σωστή χρήση και πολλές φορές βρισκόμαστε αντιμέτωποι με περιστατικά αστυνομικής βίας, από την άλλη υπάρχει το επιχείρημα πως ελλοχεύουν κίνδυνοι, ιδιαίτερα στις μέρες μας όπου το έγκλημα έχει διαφοροποιηθεί από το παρελθόν, τόσο σε εξοπλισμό των εγκληματιών όσο και στη στυγνότητα των εγκλημάτων που διαπράττονται. Χωρεί επαναξιολόγηση των όπλων (ή μη) που μπορεί να φέρουν οι αστυνομικοί;
Απάντηση: Ο διαχρονικός νόμος 3169, μολονότι πέρασαν χρόνια από την ψήφισή του, δεν έχει αλλάξει και μάλιστα ψηφίστηκε και από τις δύο ανερχόμενες στη εξουσία κυβερνήσεις, του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ, χωρίς να επέλθει καμία ουσιώδης τροποποίηση, πλην μιας ρύθμισης περί λιμενικών. Σε πρακτικό επίπεδο, λειτούργησε επιβοηθητικά για τους αστυνομικούς, καθώς ταξινόμησε στο μυαλό τους πως και υπό ποιες προϋποθέσεις μπορούν να χρησιμοποιήσουν το όπλο τους. Κλιμάκωσε λοιπόν τη χρήση αυτού, εκτός βέβαια από την περίπτωση που υπάρχει ηπιότερος τρόπος αντιμετώπισης μιας κατάστασης, οπότε θα πρέπει να επιλεγεί αυτός, αντί της χρήσης όπλου.
Επιπλέον, μετά την ψήφιση του νόμου, δεν παρατηρήθηκε καμία αντίδραση εκ μέρους των αστυνομικών, τουναντίον, επικράτησε ανακούφιση. Μάλιστα, ο ν. 3169 προβλέπει ασφαλιστικές δικλείδες σχετικά με το ποιος επιτρέπεται να οπλοφορεί, εφόσον υπάρχει ρύθμιση για άσκηση ουσιαστικού ελέγχου της ψυχικής του κατάστασης. Το σχετικό κονδύλι εγκρίθηκε από τον τότε Υπουργό Οικονομικών, ωστόσο οι προσλήψεις ψυχιάτρων, η συνδρομή των οποίων απαιτούνταν για τον έλεγχο αυτό, δεν έγιναν. Όσο για τους αστυνομικούς της υπηρεσίας που φέρουν βαρύ οπλισμό σε μια αποστολή, μόνο όσο διαρκεί η τελευταία, τους επιτρέπεται να κατέχουν τον συγκεκριμένο οπλισμό, ενώ μετά την ολοκλήρωσή αυτής, υποχρεούνται να τον εναποθέτουν στο αστυνομικό τμήμα. Πάντως, η ανανέωση του οπλισμού και των βαρέων όπλων, δεν εμποδίζεται από το νόμο, ο οποίος προβλέπει και την αξιολόγησή τους. Συνεπώς, το αν θα λάβει χώρα η αξιολόγηση ή όχι εξαρτάται από την ύπαρξη ή μη των απαιτούμενων χρημάτων και όχι από τον συγκεκριμένο νόμο.
Ερώτηση: Είναι φορές που σε πολλά εγκλήματα η κοινωνική σκέψη πρυτανεύει έναντι της νομικής; Ενδεικτικά στα πρόσφατα περιστατικά του φοιτητή Βαγγέλη Γιακουμάκη ή του θανάτου της Άννυς από τον 27χρονο πατέρα της, υπήρξε άμεση κατακραυγή για επαναφορά της θανατικής ποινής, θωρακισμό από το bullying και άλλα, παρότι παρόμοια περιστατικά γίνονταν και στο παρεθλόν.
Απάντηση: Η ευκολία με την οποία προτείνεται η θανατική ποινή μπορεί να εξυπηρετεί την κοινή γνώμη σε επίπεδο κουβέντας, νομικά όμως επενεργεί επιζήμια στην αποστολή του Ποινικού Δικαίου. Η αποτροπή του εγκληματία για την τέλεση ενός εγκλήματος επιτυγχάνεται, σε επίπεδο ειδικής πρόληψης, με θανάτωση, ενώ σε επίπεδο γενικής πρόληψης, με την πεποίθηση του ίδιου ότι δεν θα αποκαλυφθεί, οπότε και δεν τον ενδιαφέρει η απειλούμενη από το νόμο ποινή. Σε κάθε περίπτωση πάντως, η επιστροφή στα θανατική ποινή κρίνεται αδιανόητη.
Ακόμα και στις Η.Π.Α., όπου εφαρμόζεται σε ορισμένες πολιτείες όταν πρόκειται για ειδεχθή εγκλήματα, παρατηρούμε την κοινή γνώμη να είναι αρχικώς σύμφωνη με αυτό το μέτρο, στο τέλος όμως μεταστρέφεται, καθόσον λίγο πριν την εκτέλεση του εγκληματία, οι πολίτες του αποστέλλουν επιστολές συμπαράστασης και εκείνος μετατρέπεται σε αντικείμενο αγώνα για τους τελευταίους. Κάτι τέτοιο φυσικά υποβαθμίζει την απαξία της πράξης του.
Ερώτηση: Πρόκειται να μας παρουσιάσετε κάποιο νέο έργο σας;
Απάντηση: Μια μονογραφία με αντικείμενο μελέτης τα εγκλήματα της απάτης και της εκβίασης και ειδικότερη μνεία στο γεγονός ότι και τα δύο τελούνται με αυτοπροσβολή (η περιουσιακή βλάβη και ζημία που το ίδιο το θύμα επιφέρει στην περιουσία του). Πρόκειται επομένως για ένα συνδυασμό καθοδηγούμενης, χειραγωγημένης εκ μέρους του δράστη αυτοπροσβολής, ζήτημα το οποίο θα αναλυθεί περαιτέρω στο παρόν έργο.
Άρια Ζαφείρη : Σας ευχαριστώ πάρα πολύ για τον χρόνο που μας διαθέσατε.
κ.Μπέκας : Και εγώ σας ευχαριστώ πολύ.
