ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΤΟ ΑΡΘΡΟ 16 ΤΟΥ ΣΥΝΤΑΓΜΑΤΟΣ-ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΤΟΧΑΣΜΟΙ

*του Κολομτσά Λουκά , προπτυχιακού φοιτητή Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης

Είναι πλέον αναμφίβολο, όσο κι αν προσπαθήσουμε να διαφοροποιήσουμε την κατάσταση, πως το κύριο και μείζονος σημασίας θέμα στην κοινωνία του 2017 είναι η οικονομική κρίση. Η επιβίωση εντός αυτής της κατάστασης είναι το μέλλημα- και ορθώς εν μέρει- της πλειοψηφίας των συμπολιτών μας. Το άγχος της επιτυχίας, της επικράτησης έναντι των ανταγωνιστών, της απόκτησης χρημάτων και της βέλτιστης ποιότητας ζωής καθίσταται σήμερα κεντρική παράμετρος του όλου πολιτικού συστήματος και- κακά τα ψέματα- ανώτατο κριτήριο για την επιλογή πολιτικών προσώπων. Υπάρχουν,ωστόσο, κάποιες φωνές ιδίως από τον καθηγητικό κόσμο, που δηλώνουν ότι όλα τα προβλήματα στην ελληνική κοινωνία δεν ξεκινούν από τον οικονομικό ή νομικό τομέα, μα από την παιδεία. Η παιδεία είναι αυτή που θα μας καταστήσει πολίτες υπεύθυνους και ικανούς να αντιμετωπίσουμε κάθε λογής κρίση( κοινωνική,οικονομική,πολιτική).

     Πράγματι, κράτος δίχως παιδεία και ιστορική συνέχεια είναι καταδικασμένο να ''πτωχεύσει'' πνευματικά και οικονομικά. Το καθεστώς της ελληνικής παιδείας στην πολιτεία μας καθιερώνεται και διασφαλίζεται επισήμως στο άρθρο 16 του Συντάγματος. Κατά το άρθρο 16 παράγραφος 2 "Η παιδεία αποτελεί βασική αποστολή του Κράτους και έχει σκοπό την ηθική,πνευματική,επαγγελματική και φυσική αγωγή των Ελλήνων,την ανάπτυξη της εθνικής και θρησκευτικής συνείδησης και τη διάπλασή τους σε ελεύθερους και υπεύθυνους πολίτες". Από αυτόν τον ανώτατης τυπικής ισχύος νόμο ( καθώς το Σύνταγμα αποτελεί τον ανώτατο νόμο από τυπικής και ουσιαστικής ισχύος,και καμία πράξη νομοθετική δεν μπορεί να το παραβαίνει) προκύπτει ότι η εκπαίδευση των νέων πολιτών του κράτους καθίσταται από τους πρωταρχικούς στόχους του Κράτους,είναι συνταγματικώς κατοχυρωμένη και συνίσταται ουσιαστικά σε 4 άξονες: 1) την ηθική διάπλαση, 2) τη πνευματική καλλιέργεια, 3) την επαγγελματική αποκατάσταση και 4) την φυσική, δηλαδή αθλητική, αγωγή. Όλοι αυτοί οι άξονες με κέντρο βάρους ασφαλώς την εθνική και θρησκευτική συνείδηση,όπου αποτελούν και βάση όλου του πνεύματος του Συντάγματος ( βλ. άρθρο Συντάγματος 3 και 120). Γίνεται ,λοιπόν, σαφές πως οι φορείς της κρατικής εξουσίας είναι υποχρεωμένοι να μεριμνούν για την καλύτερη δυνατή ευόδωση του συνταγματικού αυτού κεκτημένου που, εξάλλου, αποτελεί κοινωνικό και ατομικό δικαίωμα κάθε Έλληνα πολίτη.

    Εδώ,όμως, παρουσιάζεται το εξής παράδοξο από πλευράς πολιτείας. Κάθε νέα κυβέρνηση, προσπαθώντας να εκχύσει τις εκάστοτε ιδεολογικοπολιτικές απόψεις, μεταλλάσει το εκπαιδευτικό σύστημα και τα εκπαιδευτικά πρότυπα, πολλές φορές μάλιστα με ταχύτητα φωτός που συνεπάγεται και πολλά σφάλματα και μειονεκτήματα. Συχνά τίθενται ζητήματα ετεροκαθόρισης των νέων πολιτών διαμεσου του ελέγχου της παιδείας, τις παθογένειες που προκαλεί το γεγονός αυτό εν γένει στην κοινωνία, ως και ζητήματα καταστρατήγησης του Συντάγματος. Είναι, επίσης, ουκ ολίγες οι φωνές που μιλούν για αναθεώρηση του άρθρου 16, με σκοπό την καλύτερη λειτουργία του όλου εκπαιδευτικού συστήματος και την αυστηροποίηση της συνταγματικής προστασίας. Κι εδώ τίθεται το εξής ερώτημα: χρειαζόμαστε μία αναθεώρηση του άρθρου 16 του Συντάγματος που θα επιτελεί απλά πολιτικές σκοπιμότητες και θα φέρνει κοινωνικό διχασμό, ή μία πραγματικώς καίρια και σημαντική αναθεώρηση-ανανέωση της παιδείας που θα είναι θεμέλιο όλης της κοινωνικής προόδου και θα είναι σύμφυτη με τις αρχές του κράτους δικαίου; Αν μη τι άλλο, είναι ερώτημα εύλογο και η απάντηση κάθε Έλληνα πολίτη είναι προφανής.

   Είναι, λοιπόν, αναγκαία μία αναθεώρηση του εν λόγω αρθρου, η οποία πρέπει να γίνει με τη συμμετοχή όλων των κομμάτων της Βουλής και με μία επιτροπή που θα έχει την πλήρη εμπιστοσύνη της απόλυτης πλειοψηφίας των βουλευτών. Για την εκκίνηση κατά το άρθρο 110 του Συντάγματος της αναθεώρησης, χρειάζεται απαραιτήτως σύμπνοια, απαλλαγή από χρωματισμούς κομμάτων και να δωθεί έμφαση στον ορθολογισμό των δημοσίων εκπαιδευτηρίων. Ωστόσο, κατά την αναθεωρητική διαδικασία υπάρχουν έννοιες του άρθρου 16 οι οποίες δεν πρέπει να πειραχτούν. Κι αυτές είναι ασφαλώς η εθνική και θρησκευτική συνείδηση, η δημοκρατία και η ελευθερία ώστε να μην χαθεί η ταυτότητά μας και να γνωρίζουμε ποιες θεμελιώδεις βάσεις πρέπει να έχει η ελληνική παιδεία. Άλλωστε, επιτακτική καθίσταται και η ανάγκη της ελευθερίας του λόγου που θεμελιώνεται στο άρθρο 14 Σ, και πρέπει να αποτελέσει έναν από τους στόχους της δημόσιας εκπαίδευσης.

     Με βάση τα όσα εκτέθησαν, χρειάζονται  σημαντικές τομές στο νευραλγικό αυτόν τομέα. Πρώτα και κύρια, χρειάζεται πλήρης εξασφάλιση και παγίωση ότι ουδείς θα στερείται της δημόσιας παιδείας, όπως αυτό καθιερώνεται στο άρθρο 4 του Συντάγματος. Πρέπει συνεπώς να προβλεφθεί και να εξασφαλιστεί ρύθμιση ειδική για τα ασθενέστερα κοινωνικά στρώματα και σαφή διατύπωση ιδιαίτερης βοήθειας για να απολαύνουν το πολύτιμο αυτό κοινωνικό αγαθό. Μία άλλη σημαντική ρύθμιση που πρέπει να θεσπιστεί, είναι η αξιολόγηση των δασκάλων και καθηγητών της α'βάθμιας και β'βάθμιας εκπαίδευσης, απαλλαγμένη από κομματικά κριτήρια και πολιτικά ρουσφέτια, με μόνον στόχο την καλύτερη δυνατή επίτευξη των σκοπών της συνταγματικής ρύθμισης της παιδείας. Ακολούθως, στα ανώτατα εκπαιδευτήρια ( ΑΕΙ και ΤΕΙ) πρέπει να υπάρξει διάταξη για την οριοθέτηση της δράσης των φοιτητικών παρατάξεων, ώστε αυτές να μην ελέγχονται από κομματικές παρατάξεις και να μην προσεγγίζουν φοιτητές με τακτικές που φτάνουν τα όρια προσυλητισμού. Άλλωστε, τα ανώτατα εκπαιδευτήρια είναι και χώροι ελευθερίας σκέψεως και ιδεών κι αυτό πρέπει να γίνει σεβαστό από όλους. Τέλος, μια ακόμη σηματική τομή στο άρθρο 16, είναι αυτή που ορίζεται στην παράγραφο 8 για τα ανώτατα ιδιωτικά εκπαιδευτήρια. Αν εξέφραζα προσωπική απόψη θα τασσόμουν υπέρ της διάταξης αυτής, ωστόσο στα πλαίσια της ιδιωτικής αυτονομίας, αν τελικώς επιτραπούν, θα ήταν καλό να υπάρξουν συγκεκριμένες συνταγματικές διατάξεις για την ρύθμιση της αυστηρής εποπτείας του κράτους επ'αυτών και της τήρησης των στόχων της δημόσιας παιδείας που εν τέλει αυτή ανάγεται σε ύψιστο αγαθό και χρήζει συνταγματικής προστασίας.

    Φέτος, για ακόμα μία φορά, έχει τεθεί στο τραπέζι από την κυβέρνηση το αναθεωρητικό ζήτημα. Αναμφίβολα, το άρθρο 16 Σ πρέπει να περιληφθεί στη λίστα των άρθρων προς αναθεώρηση,όμως, πρέπει να υπάρξει σοβαρότητα, πατριωτική ευθύνη και οριμώτητα. Η ορθά συνταγματικώς ρυθμισμένη δημόσια παιδεία επί των βάσεων της πατρίδας, της ελευθερίας, της θρησκείας και της δημοκρατίας πρέπει να αποτελέσει την επιδίωξη όλων των φορέων δημόσιας εξουσίας, αλλά και καθήκον όλης της κοινωνίας, για την διατήρηση των αξιών του κράτους δικαίου και την πρόοδο μέσω των νέων γενεών. Διότι, με μια καλά οργανωμένη παιδεία κανένας λαός δεν είναι καταδικασμένος να αφανιστεί.

      " όποιος ελεύθερα συλλογάται, συλλογάται καλά..." ,Ρήγας Φερραίος

*(Για το άρθρο χρησιμοποιήθηκαν:1)Κώστας Γ. Μαυριάς, Συνταγματικό Δίκαιο 5η έκδοση

2)Παναγιώτης Ε. Πουλής, Εισαγωγή στο Δημόσιο Δίκαιο και στους Θεσμούς)

Leave a reply