Οι συνθήκες εργασίας και το πρόβλημα της ανεργίας για τους νέους πτυχιούχους στην Ελλάδα

Της Ιωάννας Κασσελούρη, Ασκούμενης Δικηγόρου του Νομικού Συμβουλίου του Κράτους.

Μια σημαντική ερώτηση που ταλανίζει τον μέσο νέο είναι «Θα βρω ποτέ δουλειά στο αντικείμενο μου που θα μου αρέσει και θα με πληρώνει αξιοπρεπώς;» Για πολλούς από μας –αν είμαστε αισιόδοξοι-η απάντηση είναι όχι μέχρι μετά τα 30.

Η ζωή στην Ελλάδα της κρίσης είναι ιδιαιτέρως δύσκολη για μερικές κατηγορίες ανθρώπων ανάμεσα τους κι ο νέος πτυχιούχος μια και το ποσοστό ανεργίας για αυτόν βρίσκεται στο 20%, ενώ  υπάρχει αναντιστοιχία δυνατοτήτων και σπουδών, δηλαδή πτυχιούχοι απασχολούνται σε θέσεις εργασίας πολύ κατώτερες από το εκπαιδευτικό επίπεδο τους και τα προσόντα που διαθέτουν, ενώ μέχρι τα 18 του από σχολείο και οικογένεια του εμφυσείται η ιδέα ότι «πρέπει οπωσδήποτε να σπουδάσει για να έχει μέλλον». Ιδού το πρώτο ψέμα, φρόντισαν οι παλαιότεροι ώστε το μέλλον αυτό να μην είναι δυνατό. Το δεύτερο ψέμα είναι ότι οι σχολές «κύρους»εξασφαλίζουν άνετη διαβίωση και παρέχουν ασφάλεια ενώ στην πραγματικότητα τα πιο πολλά επαγγέλματα έχουν κορεστεί). Πριν τελειώσει τη σχολή του καταλαβαίνει είτε ότι δεν του αρέσει ή ακόμα χειρότερα ότι του αρέσει και δεν μπορεί να βρει σχετική απασχόληση.  Υποαπασχολείται, οι συνθήκες εργασίας είναι από δύσκολες έως άθλιες, ενώ θεωρείται τυχερός αν βρήκε δουλειά στο αντικείμενο των σπουδών του χωρίς πιθανότητες ανέλιξης και πληρώνεται με τον κατώτατο. Η αγορά εργασίας απαιτεί μεταπτυχιακό τίτλο σπουδών, γνώση της αγγλικής σε επίπεδο Proficiency, δεύτερη ξένη γλώσσα και τουλάχιστον 2 έτη προϋπηρεσία, ωστόσο το αντικείμενο εργασίας που προσφέρεται αντιστοιχεί σε απόφοιτο Λυκείου, ενώ η προσφερόμενη εργασία αμείβεται με μισθό κατώτερο του αποφοίτου Γυμνασίου.  Όσοι κάνουν πρακτική δεν πληρώνονται καθόλου ή είναι τυχεροί με 100 ευρώ το μήνα ενώ η εργασιακή τους δύναμη χρησιμοποιείται 8- 12 ώρες καθημερινά για διάστημα από 6 μηνών ως άνω των 2 ετών, και μετά την απόκτηση της άδειας επαγγέλματος η κατάσταση δεν αλλάζει εκτός αν έχουν τη βοήθεια συγγενών ή γνωριμιών.

Έκανα μια γενική συζήτηση με 5 νέους επιστήμονες κάτω των 30 ετών, (τα ονόματα των οποίων έχουν αλλαχτεί για να προστατευτεί η ανωνυμία τους και οι απαντήσεις τους -ιδίως του Πέτρου που μίλησε για πάρα πολλά πράγματα- έχουν υποστεί ελαφριά επεξεργασία χάριν συντομίας)και έπεσαν στο τραπέζι σοβαρά ζητήματα όπως ανεργία, αναζήτηση εργασίας, η εργασιακή τους εμπειρία , οι συνθήκες που επικρατούν στην ελεύθερη αγορά, η εκμετάλλευση από την εργοδοσία η ανασφάλιστη εργασία, η μη τήρηση του ωραρίου, η μη πληρωμή υπερωριών, η απασχόληση σε τελείως διαφορετική θέση από αυτή για την οποία έγινε η πρόσληψη και η αμοιβή τους.

Ιδού οι απαντήσεις τους στις ερωτήσεις μου.

1) ΛΙΖΑ,  ΠΡΟΣΧΟΛΙΚΗ ΑΓΩΓΗ-ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ

Κατάγεται από επαρχιακή πόλη και μετακόμισε για τις σπουδές σε άλλη επαρχιακή πόλη της Ελλάδος στην οποία κατοικεί. Είναι δραστήρια και της αρέσουν τα ζώα.

Δουλεύει απο μικρή ηλικία εργάστηκε ως σερβιτόρα σε διάφορα μαγαζιά, έκανε εποχιακές εργασίες και τη γνωστή σεζόν και δεν έχει περάσει μεγάλο χρονικό διάστημα χωρίς να δουλέψει ακόμα και ως φοιτήτρια, ενώ τη μέρα που γνωριστήκαμε και της είπα τι δουλειά κάνω με ρώτησε πως αντέχω και μου είπε οτι έχει υπάρξει γραμματέας σε δικηγορικό γραφείο- με τεράστια πίεση ιδίως ψυχολογική και πως ζορίστηκε πολύ για να αντέξει μόλις μερικούς μήνες. Είναι άτομο με αστείρευτη ενέργεια αλλά πιστεύει ότι τα πράγματα είναι πολύ δύσκολα. Έχει φάει αρκετή εκμετάλλευση, ιδίως σε δουλειές που η πληρωμή δεν ήταν σταθερή ή όταν ήταν ανασφάλιστη. Ξέρει πως οι μισθοί είναι εμπαιγμός των προσόντων των πτυχιούχων, αν έχεις δε πρόβλημα υγείας δεν σε φτάνουν για τίποτα. ''Η εκμετάλλευση πάει σύννεφο''.  Πρόσφατα βρήκε δουλειά σε μια εταιρία ως γραμματέας, δουλεύει σπαστό ωράριο αλλά είναι ευχαριστημένη -ίσως επειδή δεν έχει πολλούς μήνες στη δουλειά όπως πρόσθεσε. Στο μέλλον θέλει να έχει ανελιχθεί και να έχει κάποιο άλλο πόστο.

2) ΡΟΖΑ , ΠΑΙΔΑΓΩΓΙΚΟ ΝΗΠΙΑΓΩΓΩΝ-ΣΕΡΒΙΤΟΡΑ

 Κατάγεται από επαρχία και μετακόμισε για να σπουδάσει σε άλλη επαρχιακή πόλη στην οποία κατοικεί. Της αρέσει το θέατρο και μου είπε ότι θέλει πολύ να ταξιδέψει. Μια επιθυμία της που δεν έχει ακόμα πραγματοποιηθεί.

Έχει εργαστεί ως σερβιτόρα σε διάφορα καφέ και μπαρ. Δεν σταμάτησε ποτέ, ούτε τα φοιτητικά της καλοκαίρια. Οι γονείς της δεν είχαν χρήματα για να τη συντηρήσουν και δεν ήθελε να τους επιβαρύνει κι άλλο. Στεναχωριόταν που έχανε πράγματα απο τη ζωή της για τη δουλειά. Μερικά αφεντικά ήταν απαράδεκτα και έχει παράπονο απο τους υπερβολικά περίεργους πελάτες που δεν σέβονται τον σερβιτόρο που θέλει να εξυπηρετήσει, που μιλούν με αγένεια ή προσπαθούν να εκμεταλλευτούν το οτι είναι υποχρέωση της να είναι ευγενική και της την πέφτουν. Μου παραπονέθηκε για την ανασφάλιστη εργασία και τα λιγοστά χρήματα και όλοι απαιτούν να έχεις προυπηρεσία, τη στεναχωρεί οτι το μεταπτυχιακό θεωρείται βασικό λόγω της μειωμένης προσφοράς εργασίας και του ανταγωνισμού. Οι γνωριμίες είναι απαραίτητες για οτιδήποτε αφού πάντα άτομα με λιγότερα προσόντα απο αυτήν έβρισκαν δουλειά στο αντικείμενο της, ενώ η ίδια δυσκολεύεται να βρεί δουλειά γενικώς. ''Τα εργασιακά είναι ζούγκλα''. Δεν έχει βρεί ποτέ δουλειά με πάνω απο 600 ευρώ. Στο μέλλον; Θέλει να έχει δουλειά.

3)ΠΕΤΡΟΣ, ΝΟΜΙΚΗ-ΑΝΕΡΓΟΣ

Σπούδασε στην επαρχία και διαμένει σε μεγάλη επαρχιακή πόλη απο όπου και κατάγεται. Είναι σινεφίλ, δεν έχει φύγει ποτέ απο τη χώρα, μιλάει πάρα πολύ και αυτή την περίοδο μαθαίνει Ισπανικά.

O Πέτρος έχει υπάρξει ασκούμενος δικηγόρος (ανασφάλιστος και χωρίς αμοιβή πράγμα που δεν του άρεσε καθόλου) και έχει εργαστεί σε δικηγορικό γραφείο που ασχολούνταν με αστικό δίκαιο και κυρίως διαζύγια, για διάστημα τριών ετών. Η άσκηση (αν και υπερβολικά μεγάλο χρονικό διάστημα στο οποίο παίρνει κανείς κανονικά μια ιδέα της πράξης) δε μετρά πουθενά και ούτε έμαθε κάτι αφού έκανε θελήματα ( προσωπικά ψώνια και πληρωμή λογαριασμών δικηγόρου, κλείσιμο ραντεβού με γιατρούς). Ως συνεργάτης έπαιρνε κάτω απο 600 ευρώ, μισθό ανειδίκευτου και δεν εξελισσόταν σαν άτομο. Ύστερα αναζήτησε άλλη εργασία, πωλούσε κάρτες τηλεφωνίας στις πλατείες με μερική απασχόληση και μοίραζε φυλλάδια στο δρόμο για δυο ευρώ την ώρα επί αρκετές ώρες μέσα σε κρύο και βροχή, όπου τον έχουν βρίσει περαστικοί επειδή έκανε τη δουλειά του. Μετά εργάσθηκε σε επιχείρηση και στο δημόσιο με σύμβαση ορισμένου χρόνου. Έκανε υπερωρίες και δεν τον έφταναν τα λεφτά γιατί ζούσε στην Αθήνα, αλλά στεναχωρήθηκε που δεν ανανεώθηκε η σύμβαση του. Τώρα είναι άνεργος απο τον Φεβρουάριο, κλεισμένος στο πατρικό του σπίτι και νιώθει άγχος καθώς η μητέρα του βασίζεται οικονομικά σε αυτόν σε μεγάλο βαθμό.

Του έχει συμβεί να παρουσιαστεί ως υποψήφιος για θέση υπαλλήλου γραφείου σε επιχείρηση και τα καθήκοντα του τελικά να είναι τελείως διαφορετικά από αυτή (χειρισμός βαριών μηχανημάτων και κλαρκ κάτι που δεν ήξερε να κάνει πριν και έτρεμε μη γίνει κάποιο ατύχημα), έχει κάνει εργασία στις αποθήκες. Έχει υποστεί διάκριση λόγω φύλου γιατί πολλοί εργοδότες προτιμούσαν να πάρουν κοπέλα σε δουλειά αντί για αυτόν αν και τονίζει οτι συνήθως οι γυναίκες υφίστανται πολύ περισσότερες διακρίσεις απο τους άντρες εργοδότες.

Έχει αποδεχτεί οτι είναι πιθανό να μη βρει δουλειά φέτος. Σε 5 χρόνια ''που θα είμαι 34 δε θέλω να ζω με αβεβαιότητα''. Θέλει να γίνει δημόσιος υπάλληλος- αν με ρωτάτε του πάει γάντι.

4) ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΑ , ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ-ΑΝΕΡΓΗ

Σπούδασε στην επαρχία και επέστρεψε στην επαρχιακή  πόλη καταγωγής της- για να κάνει μεταπτυχιακές σπουδές και να βρει δουλειά. Ξέρει κιθάρα, αγγλικά και ιταλικά και ασχολείται με τη γυμναστική.

Η Κωνσταντίνα δεν είναι ικανοποιημένη από τις  σπουδές της, καθώς πιστεύει ότι θα έπρεπε η σχολή να παρείχε στους φοιτητές περισσότερες πρακτικές γνώσεις καθώς  δεν έχουν τα αναγκαία εφόδια για την αγορά εργασίας. Πρόσφατα πήρε πιστοποίηση ECDL σε 6 μαθήματα, και ξέρει ότι απαιτούνται πια υπερβολικά εφόδια. Έκανε πρακτική 6μήνες με το ΕΣΠΑ και μετά από μια πολύμηνη γραφειοκρατική διαδικασία αφού έληξε  η πρακτική μπήκαν τα χρήματα στο λογαριασμό της. Όσο έκανε πρακτική την έβαζαν να κάνει τελείως άσχετα πράγματα με τα καθήκοντα της. Ήταν πωλήτρια σε ανθοπωλείο και καθάριζε, μετέφερε λουλούδια και έκανε βαριές δουλειές χωρίς βοήθεια (μολονότι είναι αρκετά μικρόσωμη και λεπτή) στο μαγαζί 5 μέρες τη βδομάδα για 8 ώρες ξεκινώντας από τις 7.00, ενώ όταν την καλούσαν για παραπάνω ώρες δεν πληρώθηκε ποτέ έξτρα με τη δικαιολογία ότι πηγαίνει ''για να μάθει τη δουλειά'' κάτι που θεωρούνταν και αυτονόητο. Ό εργοδότης της έχει κάνει σχόλια για την εμφάνιση της που την έκαναν να νιώθει άσχημα, και θυμάται χαρακτηριστικά ότι της είπε ''δεν ξέρεις τι σου γίνεται'' και την προσέβαλε με βαρύ χαρακτηρισμό μπροστά σε πελάτη, την πίεζε υπερβολικά και αναμιγνυόταν στα προσωπικά της. Είπε ''μας εκμεταλλεύονται οικονομικά και δε μας δίνουν όσα μας αναλογούν σε σχέση με την εργασία που παρέχουμε''.

Τώρα είναι άνεργη και αναζητά εργασία από τον Σεπτέμβριο του 2019. Λέει ότι δεν της αρέσει να εξαρτάται οικονομικά από τους γονείς της και να μη μπορεί να κάνει όσα θέλει. Είναι δύσκολο να βρει δουλειά έστω και σε άσχετες θέσεις πχ πωλήτρια σε κατάστημα ρούχων και ξέρει ότι όλα θέλουν γνωριμίες. Αγχώνεται για το εργασιακό της μέλλον, θέλει να βρει δουλειά στο αντικείμενο της στην Ελλάδα στο δημόσιο ή σε ιδιωτικό φορέα. Σκέφτεται ότι στο μέλλον θέλει να ανοίξει μαγαζί με λιπάσματα και φαρμακευτικά για τις καλλιέργειες ή μαγαζί με βιολογικά  και αρωματικά φυτά.

5) ΚΙΚΗ , ΝΟΜΙΚΗ-ΝΟΜΙΚΟΣ

Γέννημα θρέμμα Θεσσαλονικιά. Εργαζόταν για 3 ευρώ την ώρα ανασφάλιστη και αργότερα ασφαλισμένη ως σερβιτόρα σε καφέ και beach bar στη Θεσσαλονίκη και τη Χαλκιδική με αρκετές ευθύνες αφού πέραν της καθαριότητας και του σερβιρίσματος, άνοιγε και έκλεινε το μαγαζί, δεν εργαζόταν σταθερές μέρες και πολλές φορές για 12ωρα  -με  πολλές υπερωρίες της απλήρωτες. Μιλάει αγγλικά και γαλλικά, αγαπάει την ροκ μουσική και της αρέσουν τα ταξίδια. Έκανε 2μηνη πρακτική ΕΣΠΑ που της έδωσε για πρώτη φορά μια εικόνα της δικηγορίας στην πράξη και αμοιβόμενη (ευτυχώς, όπως είπε) πρακτική σε δικηγορικό γραφείο με ποινικές υποθέσεις στη Θεσσαλονίκη με εργασία πενθήμερη και τουλάχιστον 8ωρη αφού υπερωρίες δεν πληρώνονται πουθενά.

Η Κική είπε ότι η σχολή ''θεωρείται καλώς ή κακώς καλό τμήμα για τα δεδομένα της χώρας και ότι υπάρχουν πολλές προσδοκίες από την αρχή των σπουδών''. Δεν ξετρελάθηκε με το επίπεδο διδασκαλίας και τις εγκαταστάσεις του ΑΠΘ αν και είχε και καλούς καθηγητές. Θεωρεί ότι ως προς την επαγγελματική πραγματικότητα δεν προσφέρθηκε η εικόνα της πράξης και ότι πολλά πράγματα δεν διδάχτηκαν – γι’ αυτό άλλωστε μετά το πέρας της σχολής υπάρχει η πρακτική άσκηση. Σήμερα περνά τη μέρα της στα δικαστήρια και εξωτερικές δουλειές του γραφείου.

Ανέφερε ότι γίνονται διακρίσεις στην εργασία διότι '' πιο δύσκολα θα βρεις άνδρα σερβιτόρο'' και ότι πολλά γραφεία ψάχνουν ρητά ασκούμενη αλλά ότι ήταν τυχερή και δεν υπέστη διακρίσεις λόγω φύλου. Όμως, τόνισε ότι λόγω του ανταγωνισμού και της ανεργίας υπάρχει εκμετάλλευση των νέων που έχουν γνώσεις και όρεξη για δουλειά αφού προσφέρεται άριστης ποιότητας εργασία και οι μισθοί είναι εξευτελιστικοί με τους εργαζόμενους να πληρώνονται πολύ λιγότερο από όσο αξίζουν.

Βιώνει αρκετή πίεση λόγω του όγκου των υποθέσεων, των γρήγορων ρυθμών και των ευθυνών. Θυμάται χαρακτηριστικά κατηγορούμενο στον οποίο επιβλήθηκε προσωρινή κράτηση να κλαίει, και ξέρει οτι η δουλειά της είναι σοβαρή αφού έχει να κάνει με την τύχη ανθρώπων. Πιστεύει ακόμα, ότι χρειάζονται γνωριμίες για να βρεις δουλειά σε οποιονδήποτε κλάδο, και ότι το εργασιακό μέλλον είναι αβέβαιο και προβληματικό λόγω κορεσμού του επαγγέλματος, του ανταγωνισμού, και της δυσκολίας ενός δικηγόρου να βγει στο εξωτερικό αφού το δίκαιο διαφέρει απο κράτος σε κράτος. Τονίζει ότι οι νέοι βρίσκονται σε αδιέξοδο και ελπίζουν στην εύρεση και διατήρηση μιας καλής εργασίας.

Εύχεται ''να σταματήσει η εκμετάλλευση των πτυχιούχων που αναζητούν δουλειά, οι συνθήκες να βελτιωθούν, να μας αναγνωριστούν τα νόμιμα δικαιώματα μας, για να εξασφαλίσουμε ασφαλές και σταθερό περιβάλλον εργασίας'' και να τηρούνται και για τους ασκούμενους ''το ωράριο, ο  κατώτατος μισθός και η ασφάλιση για να σταματήσουν οι αυθαιρεσίες''.

Όταν τη ρώτησα τι πιστεύει ότι θα γίνει στο μέλλον της είπε ότι ''δε θα αλλάξουν πολλά λόγω έλλειψης εμπειρίας και γνωριμιών που δεν θα με αφήσουν να προχωρήσω πολύ''.

Leave a reply