Να ξεκινήσουμε λίγο από τα προφανή και γενικά, πριν μπούμε στα ενδότερα. Η άσκηση λοιπόν είναι κάτι υποχρεωτικό για όλους τους αποφοίτους Νομικής, ανεξαρτήτως των μετέπειτα επαγγελματικών επιδιώξεων του καθενός. Εν ολίγοις, το 18μηνο θα το υποστούμε καλώς ή κακώς.
Το ζητούμενο είναι άλλο my fellows…. Πληρωνόμαστε κατά τη διάρκεια αυτού του ατελείωτου διαστήματος του ενάμιση χρόνου?
Ας τα βάλουμε όμως πρώτα σε μια σειρά. Από τη στιγμή που πρόκειται για κάτι υποχρεωτικό, αυτό σημαίνει ότι έχουμε ανάγκη να το κάνουμε. Κοινώς, σε όποιο δικηγορικό γραφείο ή πιστωτικό ίδρυμα ή δημόσιο οργανισμό ή δικηγορική εταιρία ή δικαστήριο κι αν καταφέρουμε να εργαστούμε ως ασκούμενοι, εμείς έχουμε την ανάγκη των παραπάνω εργοδοτών, διότι αν αυτοί για τον οποιοδήποτε λόγο αρνηθούν να μας προσλάβουν, τότε πως θα κάνουμε εμείς την άσκησή μας? Και πως εν συνεχεία θα δώσουμε για τις εξετάσεις στον οικείο Δικηγορικό Σύλλογο? Εφόσον απαραίτητη προϋπόθεση για τις εξετάσεις είναι η ολοκλήρωση της άσκησης. Εκείνοι πάντως θα συνεχίσουν να διατηρούν την πελατεία και τις υποθέσεις τους με ή χωρίς εμάς.
Το θέμα είναι ότι αυτή μας την ανάγκη την γνωρίζουν πολύ καλά οι μελλοντικοί εργοδότες μας και ορισμένοι μάλιστα από αυτούς φαίνεται να «πατάνε» πάνω της, λησμονώντας ότι οκ ναι, μπορεί να έχουμε την ανάγκη σας μέχρις ενός βαθμού, αυτό όμως δεν αναιρεί σε καμία περίπτωση το γεγονός ότι εφόσον παρέχουμε σε εσάς την εργασία μας και προφανώς αφιερώνουμε αρκετές ώρες στη δουλειά μας, και επίσης προφανώς έχει προϋπάρξει μια έγκυρη σύμβαση εργασίας μεταξύ μας, οφείλεται και ένας μισθός για την παρεχόμενη εργασία. Όσο κι αν αρεσκόμαστε στο πρωινό ξύπνημα και στη φύση της δουλειάς μας, η αμοιβή είναι επιβεβλημένη εφόσον έτσι έχει συμφωνηθεί.
Και όμως υπάρχουν αρκετές περιπτώσεις συναδέλφων ασκουμένων που είτε δεν αμείβονται καθόλου είτε η αμοιβή τους είναι πενιχρή και ανά διαστήματα, και φυσικά αρκετά αποκλίνουσα από τα συμφωνηθέντα (ας πούμε 300 ευρώ το δίμηνο, ενώ η αρχική συμφωνία ήταν 300 ευρώ το μήνα). Αυτό βέβαια να διευκρινίσουμε ότι παρατηρείται κατά κόρων όταν η άσκηση γίνεται σε κάποιο δικηγορικό γραφείο. Γιατί οι λοιποί εργοδότες που ήδη έχουν προαναφερθεί, είναι συνεπείς απέναντι στις πληρωμές τους προς τους εργαζομένους τους. Όσοι λοιπόν κάνετε άσκηση σε κάποιον δημόσιο φορέα επί παραδείγματι, έχετε ένα σταθερό μηνιαίο εισόδημα οπότε ανήκετε στους ευνοημένους της υπόθεσης. Οι υπόλοιποι μπορείτε είτε να διεκδικήσετε τα κεκτημένα σας, είτε αν κρίνετε πως κάτι τέτοιο κάθε άλλο παρά αποτελεσματικό θα είναι, επιστρατεύετε την υπομονή και την ανοχή σας για να συνεχίσετε. Ή ακόμα καλύτερα αναζητάτε μια νέα θέση εργασίας, αμειβόμενη αυτή τη φορά.
Άλλο θέμα επί τάπητος είναι το περιεχόμενο της εργασίας κατά την άσκηση. Γιατί όχι, ο ασκούμενος δε λαμβάνει δικές του υποθέσεις, όπως εσφαλμένα πιστεύουν αρκετοί εκτός Νομικής. Συνήθως ασχολείται με την κατάρτιση δικογράφων, διαταγών πληρωμής, καθώς και με τη συγκέντρωση διαδικαστικών εγγράφων που προαπαιτούνται για την κατάθεση μιας αγωγής ή κάποιου άλλου ενδίκου βοηθήματος ή μέσου. Ναι ναι ακούγεται πολύ γραφειοκρατικό και διαδικαστικό, κι όμως έτσι είναι στην πράξη. Και κάπως έτσι βρίσκεσαι να περνάς ολόκληρα πρωινά στο υποθηκοφυλακείο για να κάνεις μια μεταγραφή, ή εν γένει να διαπληκτίζεσαι με τους υπαλλήλους κάποιας υπηρεσίας για την έγκαιρη παράδοση ενός εγγράφου. Να εύχεστε ο εκάστοτε υπάλληλος να είναι εξυπηρετικός και κυρίως να μην υποπέσει σε σφάλματα αναφορικά με το απαραίτητο αυτό έγγραφο. Υπάρχει κι άλλη μια προσφιλής δραστηριότητα του ασκουμένου, αυτή της «καφεποιίας». Γιατί αν δεν φτιάξεις τουλάχιστον δύο καφέδες στον εργοδότη σου και στον εαυτό σου ώστε να αντέξετε άλλη μια δύσκολη μέρα στον επαγγελματικό στίβο, πολύ απλά δεν δικαιούσαι να αποκαλείσαι ασκούμενος δικηγόρος.
Last but not least, πολλοί από εσάς δεν αποκλείεται να έχετε έρθει αντιμέτωποι με προσβλητικές ή και επιθετικές συμπεριφορές εκ μέρους του εργοδότη σας, οι οποίες περιλαμβάνουν κακεντρεχή και επικριτικά σχόλια, απαξιωτικούς χαρακτηρισμούς και ποιος ξέρει τι άλλο. Σ’ αυτήν την περίπτωση σας συνιστώ ανεπιφύλακτα να παρακολουθήσετε το “Horrible Bosses”και το ένα και το δύο. Με άλλα λόγια κι αυτά μέσα στη ζωή είναι και τέτοιες συμπεριφορές ακόμα κι αν δεν τις γνωρίσετε κατά τη διάρκεια της άσκησης, σίγουρα θα τις υποστείτε εν καιρώ σε κάποια άλλη χρονική περίοδο της επαγγελματικής σας ζωής. Όλα παίζουν και μέχρι να φτάσεις στην κορυφή του βουνού, θα σου πετάξουν και πέτρες. Τι γίνεται σε αυτήν την περίπτωση? Την απάντηση δεν μπορώ να σας τη δώσω εγώ αλλά εσείς οι ίδιοι. Γιατί οι ανθρώπινοι χαρακτήρες ποικίλουν και ο καθένας από εμάς δεν αντιδρά με τον ίδιο τρόπο απέναντι στα ίδια ερεθίσματα που δέχεται από το περιβάλλον του.
Εκείνο που μπορούμε όλοι να πετύχουμε είναι να κάνουμε την καθημερινότητά μας όσο το δυνατόν πιο βιώσιμη, υποφερτή και γιατί όχι, ευχάριστη κατά την εργασία. Τουλάχιστον στο βαθμό που περνάει απ’ το χέρι μας μπορούμε να επιχειρήσουμε κάποια πιθανή βελτίωση, ώστε να μην γίνουμε έρμαια της ρουτίνας και της καθημερινότητας.