Στην σημερινή εποχή, η συνδεσιμότητα στο διαδίκτυο πλέον δεν είναι πολυτέλεια αλλά αναγκαιότητα. Σχεδόν όλες οι δραστηριότητες πχ το εμπόριο, η εκπαίδευση, η υγειονομική περίθαλψη, η πολιτική και η κοινωνικοποίηση βαίνουν προς μια μορφή ψηφιοποίησης και ψηφιακού μετασχηματισμού. Η πανδημία του κορονοϊού επιτάχυνε αυτή την διαδικασία ψηφιοποίησης.
Ήδη όμως, επί σειρά ετών, παρατηρείται πως έφηβοι και παιδιά μικρής ηλικίας είναι προσκολλημένα στην οθόνη (κινητά, τάμπλετ κτλ.) και κάνουν υπερ-χρήση των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, η οποία επιφέρει αρνητικές επιπτώσεις στην ψυχική και συναισθηματική τους υγεία.
Σύμφωνα με έρευνα του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου του 2019, η οποία διεξήχθη σε παιδιά από 10 έως 17 ετών, το μεγαλύτερο ποσοστό των παιδιών (83%) διαθέτει προφίλ σε μέσο κοινωνικής δικτύωσης, ενώ το 70% έχει ξεκινήσει την ενασχόληση πριν από την ηλικία των 13 ετών. Το 43% από τα ίδια τα παιδιά αναφέρει πως νιώθει ότι παραμελεί από μερικές φορές έως πολύ συχνά τις δραστηριότητές του για χάρη του διαδικτύου, και μάλιστα το ποσοστό αυτό ανεβαίνει στα παιδιά Λυκείου και αγγίζει το 58%. Επιπρόσθετα: α) το 71% των παιδιών παρακολουθεί βίντεο στην πλατφόρμα You Tube μέχρι 2 ώρες ημερησίως, β) το 14% από 3 έως 4 ώρες ημερησίως και γ) το 10% περισσότερες από 4 ώρες ημερησίως, ενώ αναφορικά με τα κοινωνικά δίκτυα : α) το 63% των παιδιών ασχολείται μέχρι 2 ώρες την ημέρα, β) το 13% ασχολείται από 3 έως 4 ώρες ημερησίως και γ) το 9% ασχολείται περισσότερες από 4 ώρες ημερησίως.
Επιπλέον, σύμφωνα με έρευνα του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου του 2020, από τους 10 μαθητές Δημοτικού οι 6 ασχολούνται με τα κοινωνικά δίκτυα (π.χ. Instagram, Facebook, Tik Tok), ενώ από τα παιδιά Γυμνασίου και Λυκείου, 9 στους 10 μαθητές κάνουν χρήση των κοινωνικών δικτύων.
Η επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα ανηλίκου, σύμφωνα με τον ν. 4624/2019 είναι νόμιμη, εφόσον ο ανήλικος έχει συμπληρώσει το 15ο έτος της ηλικίας του και παρέχει τη συγκατάθεσή του, και συνεπώς μπορεί να δημιουργήσει λογαριασμό σε μέσο κοινωνικής δικτύωσης. Για τις ηλικίες από 13 έως 15 ετών, μπορεί να δημιουργήσει λογαριασμό μόνο με την συγκατάθεση του γονέα/κηδεμόνα του, και κάτω από την ηλικία των 13 ετών απαγορεύεται να δημιουργήσει λογαριασμό.
Στην πραγματικότητα όμως, γνωρίζουμε, με βάση τις ανωτέρω μελέτες, πως τα παιδιά κάνουν χρήση αυτών των μέσων από νεαρή ηλικία και έχοντας δικούς τους λογαριασμούς, και ποιες οι επιπτώσεις αυτές.
Η χρήση των μέσων κοινωνικών δικτύων δεν είναι το δίχως άλλο βλαπτική, πλην όμως, εάν ξεκινήσει από πολύ μικρή ηλικία, έχει αρνητικές επιπτώσεις στις νοητικές λειτουργίες του οργανισμού των παιδιών, ενώ η συνεχιζόμενη υπερχρήση μπορεί να επιφέρει επιβράδυνση στην ανάπτυξης τους, προβλήματα στην ανάπτυξη της γλώσσας και στη συναισθηματική τους ωρίμανση. Όταν γίνεται κακή χρήση, τα παιδιά σπαταλούν τον χρόνο μπροστά από μια οθόνη, δεν βγαίνουν έξω, δεν διαδρούν μεταξύ τους, αποσπώνται, αποξενώνοντα και δεν αναπτύσσουν κοινωνικές δεξιότητες, ούτε σωστούς τρόπους έκφρασης. Δημιουργούν μία κίβδηλη πραγματικότητα και μέσω αυτής ερμηνεύουν τον κόσμο, την οποία δεν έχει περάσει ακόμα ικανό χρονικό διάστημα, καθώς το ίντερνετ και τα έξυπνα κινητά βρίσκονται στην ζωή μας για περίπου μια 15ετια, ώστε να μπορέσουμε να καταλάβουμε πλήρως τις αρνητικές της επιπτώσεις.
Η χώρα μας, που φιλοδοξεί να γίνει ψηφιακός «κόμβος» τα επόμενα χρόνια, και να προσελκύσει την παρουσία τόσο ψηφιακών «γιγάντων» αλλά και ψηφιακών «νομάδων» στο χώρο της, θα πρέπει να αναπτύξει ένα σχεδιασμό, ώστε ο ψηφιακός μετασχηματισμός να συνυπολογίσει την προστασία των παιδιών και γενικώς των μελλοντικών γενεών από τον εθισμό στην οθόνη και από την υπερχρήση των μέσων κοινωνική δικτύωσης.
Eίναι σημαντική η υποστήριξη της καινοτομίας και η προαγωγή των βασικών ψηφιακών τεχνολογιών, προστατεύοντας παράλληλα τους νέους και τις μελλοντικές γενεές.