*της Φωτεινής Χειμαριού - Δικηγόρου Κέρκυρας
Όπως αποδείχθηκε το διάστημα αυτό όλοι μας περιορίσαμε τις μετακινήσεις μας, έχοντας επίγνωση της αδυναμίας του συστήματος υγείας να ανταποκριθεί σε μια ενδεχόμενη μαζική διασπορά του κορωνοϊού. Προς αυτήν την κατεύθυνση η κυβέρνηση εξέδωσε την από 22-03-2020 Κ.Υ.Α. και όρισε τους λόγους της κατ’ εξαίρεσιν μετακίνησης, θέτοντας ο νομοθέτης ρητούς χρονικούς και τοπικούς περιορισμούς αποκλειστικά στις περιπτώσεις που έκρινε αναγκαίο. Ωστόσο, παρατηρήθηκε έντονα το φαινόμενο της αυθαίρετης παρερμηνείας των όρων της Κ.Υ.Α. από τις ελεγκτικές αρχές ( αστυνομία, λιμενικό κ.α.), οι οποίες επέβαλλαν σωρεία παράνομων προστίμων για λόγους που δεν προβλέπονται καν στην υπουργική απόφαση.
Τι ορίζουν στην πραγματικότητα οι διατάξεις της Κ.Υ.Α.;
Ειδικότερα σύμφωνα με την παρ. 2 της υπ’ αρ. Δ1α/Γ.Π οικ.20036/22.3.2020 Κ.Υ.Α., όπως τροποποιήθηκε και ισχύει έως τις 27-05-2020 στις 6:00, η κατ’ εξαίρεσιν μετακίνηση των πολιτών επιτρέπεται για τους ακόλουθους περιοριστικά αναφερόμενους λόγους:
α) Μετάβαση από και προς την εργασία για τις εργάσιμες ώρες, υπό την προϋπόθεση ότι η μετάβαση αυτή γίνεται εντός της περιφέρειας του τόπου κατοικίας ή προς όμορη περιφέρεια αυτής.
β) Μετάβαση σε φαρμακείο, επίσκεψη στον γιατρό ή μετάβαση σε νοσοκομείο ή κέντρο υγείας, εφόσον αυτό συνιστάται μετά από σχετική επικοινωνία.
γ) Μετάβαση σε εν λειτουργία κατάστημα προμηθειών ειδών πρώτης ανάγκης, όπου δεν είναι δυνατή η έγκαιρη αποστολή τους.
δ) Μετάβαση στην τράπεζα, στο μέτρο που δεν είναι δυνατή η ηλεκτρονική συναλλαγή.
ε) Μετάβαση για παροχή βοήθειας σε ανθρώπους που βρίσκονται σε ανάγκη.
στ) Μετάβαση σε τελετή (π.χ. κηδεία) υπό τους όρους που προβλέπει ο νόμος ή μετάβαση διαζευγμένων γονέων ή γονέων που τελούν σε διάσταση, που είναι αναγκαία για τη διασφάλιση της επικοινωνίας γονέων και τέκνων, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις.
ζ) Σωματική άσκηση σε εξωτερικό χώρο ή κίνηση με κατοικίδιο ζώο, ατομικά ή ανά δύο άτομα, υπό την προϋπόθεση τήρησης, στην τελευταία αυτή περίπτωση, της αναγκαίας απόστασης 1,5 μέτρου.
η) Εφάπαξ μετάβαση στον τόπο της μόνιμης κατοικίας.
θ) Μετάβαση σε δημόσια υπηρεσία, εφόσον δεν είναι δυνατή η ηλεκτρονική ή τηλεφωνική εξυπηρέτηση και μόνο για κατεπείγουσες ανάγκες, μετά από τον καθορισμό ραντεβού για το οποίο ενημερώνεται εγγράφως ή ηλεκτρονικώς ο πολίτης και υπό την επιπλέον προϋπόθεση επίδειξης της ως άνω ενημέρωσης.
ι) Μεταφορά από και προς τον τόπο εργασίας συζύγου ή συγγενούς πρώτου βαθμού, εφόσον υφίσταται σχετική ανάγκη.
ια) Μετάβαση για σίτιση αδέσποτων ζώων, εφόσον η μετάβαση πραγματοποιείται εντός του δήμου κατοικίας του πολίτη. (και ο προγραμματισμένος χρόνος σίτισης, να μην υπερβαίνει τις τρεις (3) ώρες»).
Ενώ για το διάστημα αυτό απαγορεύεται η παραμονή πολιτών σε παιδικές χαρές, χώρους εξωτερικής άθλησης, οργανωμένες μαρίνες, πάρκα και άλση (παρ. 4 της Κ.Υ.Α.)
Στα πρόσωπα που θα παραβιάσουν τις διατάξεις της υπουργικής απόφασης θα επιβάλλονται οι προβλεπόμενες διοικητικές κυρώσεις από τις αρμόδιες αρχές (η Ελληνική Αστυνομία, η Δημοτική Αστυνομία, οι Λιμενικές Αρχές στην περιοχή ευθύνης τους και η Εθνική Αρχή Διαφάνειας) (παρ. 7 της Κ.Υ.Α.).
Οι αυθαίρετες παρερμηνείες της Κ.Υ.Α. από την αστυνομία/λιμενικό και τα παράνομα πρόστιμα
Σύμφωνα, λοιπόν, με τα ανωτέρω η σωματική άσκηση (περίπτωση ζ της παρ 2 της ΚΥΑ) αποτελεί λόγο κατ’ εξαίρεσιν μετακίνησης χωρίς να θέτει ο κανονιστικός νομοθέτης
α) κανέναν περιορισμό για τα είδη της σωματικής άσκησης, ώστε η έννοια αυτή να περιλαμβάνει το περπάτημα (ως την απλούστερη διαδικασία σωματικής άσκησης, αφού η Κ.Υ.Α. δεν αναφέρεται σε «αθλητική δραστηριότητα»), το τζόκινγκ, την ποδηλασία, το κολύμπι κ.α., με μόνη προϋπόθεση τήρησης της αναγκαίας απόστασης 1,5 μέτρου από τους άλλους.
β) κανέναν περιορισμό εγγύτητας στην κατοικία των πολιτών κατά την σωματική άσκηση, είτε 1,5μ γύρω από την οικία μου, είτε 1000μ απ’ αυτό
γ) κανένα χρονικό περιορισμό διάρκειας της σωματικής άσκησης, είτε θέλω να ασκηθώ 30s , είτε 3h
δ) κανένα περιορισμό στην ενδυματολογική επιλογή μου, είτε θέλω να φοράω αθλητικά είτε όχι
Άλλωστε θα πρέπει να γνωρίζουν οι πολίτες ότι στους λόγους μετακίνησης που ο νομοθέτης έκρινε αναγκαίο να τεθούν ρητοί χρονικοί και εδαφικοί περιορισμοί, όπως στην περίπτωση (ια) Μετάβαση για σίτιση αδέσποτων ζώων (εντός δήμου κατοικίας του πολίτη και σε χρόνο που δεν υπερβαίνει τις 3 ώρες), το έπραξε. Άρα για να έχουν ισχύ οι τοπικοί και χρονικοί περιορισμού στην περίπτωση της σωματικής άσκησης θα πρέπει να περιληφθούν ρητώς σε νέα κοινή υπουργική απόφαση των αρμοδίων Υπουργών, κατόπιν λήψης υπ’ όψιν της γνώμης της Εθνικής Επιτροπής Δημόσιας Υγείας. Τότε μόνο θα μπορούσε η παράβαση των όρων αυτών να επιφέρει πρόστιμα από την αρμόδια αρχή, ειδάλλως παραμένει κενό νόμου που δεν υποκαθίσταται από προφορικές υποδείξεις ή γνώμες των εκπροσώπων του Υπουργείου Υγείας και της Πολιτικής Προστασίας στις συνεντεύξεις τύπου.
Επομένως πρόστιμα που έχουν επιβληθεί για λόγους που δεν προβλέπει η Κ.Υ.Α., αλλά βασίζονται σε ερμηνείες που η ελληνική αστυνομία έκανε κατά τρόπον αυθαίρετο επειδή π.χ. «δεν ασκήθηκες κοντά στο σπίτι σου» ή «είσαι έξω εδώ και δύο ώρες» ή «δεν φορούσες αθλητικά παπούτσια», που κατά κόρον συνέβησαν αυτό το διάστημα, είναι παράνομα και κατ’ αυτών χωρεί προσφυγή στα διοικητικά πρωτοδικεία για την ακύρωσή τους.
Ειδικότερα δε για το θαλάσσιο λουτρό, το οποίο σαφώς και αποτελεί είδος σωματικής άσκησης και ως εκ τούτου λόγο κατ’ εξαίρεσιν μετακίνησης σύμφωνα με την περ. ζ της παρ. 2 της Κ.Υ.Α., ο πολίτης έχει δικαίωμα να ασκηθεί με τον τρόπο αυτό, επιλέγοντας όπως είναι αυτονόητο παραλία χωρίς πολύ κόσμο ώστε να περιορίσει την επικινδυνότητα, όπως άλλωστε επεσήμανε προφορικά και ο κ Τσιόδρας.
Άλλωστε θα πρέπει να γνωρίζουν οι πολίτες ότι βάσει Συντάγματος (άρθρα 43 και 44) προκειμένου να εκδοθεί κανονιστική πράξη από Υπουργούς της Κυβέρνησης (που κανονικά δεν έχουν νομοθετική εξουσία) πρέπει να έχει προηγηθεί πράξη νομοθετικού περιεχομένου που τους εξουσιοδοτεί να αποφασίσουν σχετικά, αφού μάλιστα λάβουν υπ’ όψιν και τη γνώμη του αρμοδίου συμβουλευτικού οργάνου, όπως εν προκειμένω έγινε με την έκδοση της από 20-03-2020 Κ.Υ.Α., κατόπιν γνώμης της Εθνικής Επιτροπής Δημόσιας Υγείας. Τούτο σημαίνει ότι τα όσα δήλωσε προφορικά σε συνέντευξη τύπου ο κ. Χαρδαλιάς ότι «το θαλάσσιο λουτρό δεν αποτελεί λόγο μετακίνησης με εξαίρεση την περίπτωση πολιτών με σοβαρά προβλήματα υγείας (πχ παιδιά με αυτισμό, ασθενείς με σκλήρυνση κατά πλάκας ή σε φάση αποκατάστασης κ.α.) που χρήζουν είτε σωματικής άσκησης είτε άλλων θεραπευτικών πρακτικών, όπως το θαλάσσιο λουτρό ή άλλους συναφείς τρόπους αποκατάστασης, εφόσον κατά την άσκηση τους αυτή, κατέχουν και επιδεικνύουν το σχετικό ιατρικό πιστοποιητικό με συνημμένη γνωμάτευση του ιατρού τους», για να έχουν ισχύ και η παράβασή τους να επισύρει πρόστιμα θα έπρεπε να περιληφθούν ρητώς σε νέα κοινή υπουργική απόφαση των αρμοδίων Υπουργών, κατόπιν λήψης υπ’ όψιν της γνώμης της Εθνικής Επιτροπής Δημόσιας Υγείας, κάτι που ποτέ δε συνέβη ώστε να παραμένουν απλώς δηλώσεις που δεν προβλέπονται από κανένα κανονιστικό πλαίσιο. Σύμφωνα με τα ανωτέρω, δεν τυγχάνει δεσμευτική και η απόφαση του Λιμενικού Σώματος - Ελληνικής Ακτοφυλακής που έχει απαγορεύσει την δραστηριότητα του θαλάσσιου λουτρού ως "μη εμπίπτουσα" στην έννοια της σωματικής άσκησης κατά την περ. "ζ" της Κ.Υ.Α., αφού το Λιμενικό, δεν είναι εξουσιοδοτημένο από το νόμο (με Π.Ν.Π) διοικητικό όργανο να επιβάλλει απαγορεύσεις ή να επεκτείνει τις ήδη υπάρχουσες, όπως γίνεται με την ΚΥΑ, και χωρίς να έχει ληφθεί καν η γνώμη της Εθνικής Επιτροπής Δημόσιας Υγείας, έτσι ώστε η παράβαση της απόφασης του λιμενικού δε δύναται να επισύρει πρόστιμα.
Επομένως πρόστιμα που έχουν επιβληθεί για θαλάσσιο λουτρό βάσει της αυθαίρετης απόφασης του Λιμενικού Σώματος ή των προφορικών δηλώσεων σε συνέντευξη τύπου των εκπροσώπων των αρμόδιων Υπουργείων, χωρίς να ορίζει τίποτε από αυτά η Κ.Υ.Α., είναι παράνομα και κατ’ αυτών χωρεί προσφυγή στα διοικητικά πρωτοδικεία για την ακύρωσή τους.
Το φαινόμενο της έντονης αστυνομοκρατίας
Δυστυχώς, το διάστημα αυτό βιώσαμε ένα πρωτόγνωρο κλίμα αστυνομοκρατίας, με το δήθεν επιχείρημα της διασφάλισης της δημόσιας υγείας, στο όνομα της οποίας έστησε γλέντι η αυθαιρεσία της διοίκησης, που όπως εκθέσαμε ανωτέρω, έσπευσε να ερμηνεύσει κατά το δοκούν τους όρους της Κ.Υ.Α. και εν συνεχεία να επιβάλλει με υπερβάλλοντα ζήλο διοικητικές κυρώσεις στους πολίτες ακόμη και για αβάσιμους λόγους, καταστρατηγώντας κατάφορα τη συνταγματικά κατοχυρωμένη αρχή της αναλογικότητας που ορίζει την επιβολή μόνον του απολύτως αναγκαίου περιορισμού.
Δυστυχώς έλαβαν το φως της δημοσιότητας καταγγελίες πολιτών στους οποίους επιβλήθηκαν πρόστιμα για παράλογους λόγους, όπως σε ηλικιωμένους επειδή δεν είχαν γράψει σωστά το έντυπο μετακίνησης, σε πολίτες που είχαν στείλει μήνυμα για σωματική άσκηση και ξαπόσταιναν σε παγκάκια, σε πρωταθλητή της ποδηλασίας επειδή εντοπίστηκε να προπονείται με το ποδήλατό του σε μεγάλη απόσταση από το σπίτι του, σε ομόφυλο ζευγάρι λόγω σεξουαλικού προσανατολισμού, καθώς η ενεργοποίηση των αστυνομικών οργάνων για την επιβολή του προστίμου πραγματοποιήθηκε όταν ενημερώθηκαν ότι οι πολίτες συγκατοικούν ως ζευγάρι και χιλιάδες άλλα τέτοια παραδείγματα αυθαιρεσίας.
Δικαίωμα προσφυγής κατά των παράνομων προστίμων
Οι πολίτες πρέπει να γνωρίζουν ότι στις περιπτώσεις των παράνομων προστίμων έχουν δικαίωμα να αιτηθούν την ακύρωσή τους, υποβάλλοντας αίτημα αντιρρήσεων στον αρμόδιο αστυνομικό διοικητή και σε περίπτωση απόρριψής του, μπορούν να υποβάλλουν προσφυγή στο Διοικητικό Πρωτοδικείο του τόπου τους.
Κάλεσμα
Καλούμε τους συμπολίτες μας να διεκδικήσουν τη διαγραφή των παράνομων προστίμων που τους έχουν επιβληθεί, περιορίζοντας μ’ αυτόν τον τρόπο την αυθαιρεσία της Διοίκησης. Αλίμονο, αν αφήνουμε τα διοικητικά όργανα να επιβάλλουν κυρώσεις αυθαίρετα ερμηνεύοντάς τες κατά το δοκούν.
Φωτεινή Χειμαριού - Δικηγόρος Κέρκυρας
μελος της νομικης ομαδας της πρωτοβουλιας Κέρκυρα ''Ενημέρωση - Αλληλεγγύη" Covid19 (facebook.com/CorfuSolidarity)
